Het starterspakket voor de beginnende (bas)gitarist

De gitaar. Als er een instrument is dat tot de verbeelding spreekt, is het dit wel. Dankzij de enorme verschillen tussen vormen, klanken, houtsoorten en andere bepalende kenmerken, is de veelzijdigheid van de gitaar zowel een zegen als een vloek. Een zegen voor degenen die hun weg in het woud van dit instrument hebben gevonden, een vloek voor degenen die door de bomen het bos niet meer zien. In dit blog daarom een overzicht met hoe je het beste kunt beginnen, inclusief handige tips voor een startersset.

Je bent misschien al jaren gefascineerd door het vurige spel van klassiek gitarist Andrés Segovia, de snelle licks en harde riffs van Jimi Hendrix, het soepele jazzspel van Chet Atkins, het ingenieuze ‘fingerpicken’ van Harry Sacksioni of juist meer het stevige baswerk van Flea. Elk van deze (bas)gitaristen is ooit begonnen en heeft daarvoor een basis gehad. Omdat het begrijpelijk is dat je misschien nog niet precies weet waarmee je allemaal moet beginnen, geven we je in dit blog een aantal handvatten. Dit is uiteraard geen bindend advies en je bent geheel vrij in hoe en wat je kiest. Helemaal onderaan vind je een handige tabel met basisbenodigdheden.

Logische opvolging

Ondanks dat er legio voorbeelden zijn van gitaristen die het anders gedaan hebben, zou je kunnen zeggen dat er een soort van logische opvolging in de verschillende soorten gitaren zit. De Spaanse of klassieke gitaar is een goed instapmodel door de zachtere nylon snaren en brede hals waar je je vingers goed kunt neerzetten. De staalsnarige gitaar (al dan niet elektrisch akoestisch) heeft een dunnere hals en een stevigere klank door de snaren en kan prima als bruggetje tussen akoestisch en elektrisch werken. Met die laatste is het spelen in bands met verwerking van stoere solo’s het meest voorkomend, maar het kan zoals gezegd altijd anders. Voor bassisten ligt dit iets anders, aangezien die meestal meteen met een elektrisch instrument beginnen.

De Spaanse standaard

Om te beginnen moet je natuurlijk een gitaar uitkiezen. Laten we voor het gemak starten met de klassieke of Spaanse gitaar. Afhankelijk van je budget en wat je voor de rest wenst, is er voldoende keuze. Kijk voor advies daarvoor in onze koopgids (via deze link of bovenaan elke categoriepagina). Daarin kun je onder meer het verschil tussen houtsoorten, vorm en formaat terugvinden. Maar dan..! Een aantal praktische accessoires als je gaat beginnen komen soms in een set erbij of kun je er los bij kopen. Hieronder een overzicht van vrij essentiële benodigdheden.

Omdat je je pas gekochte gitaar niet zomaar overal tegenaan wilt zetten, is een standaard altijd welkom. Dit kan er eentje zijn die alleen de body ondersteunt of eentje waarin je ook de hals kunt laten rusten. Mocht je meerdere gitaren hebben of willen, dan is een statief voor meerdere modellen een handige optie. Een smaakvolle manier om je instrument in te bewaren, is een muurbeugel. Dit scheelt meteen ruimte in huis en werkt ook prima als decoratie. Maar je wilt natuurlijk spelen op je gloednieuwe gitaar. Omdat hij misschien onderweg wat ontstemd is, is een stemapparaat zeker geen overbodige luxe. Deze komt in vele soorten en maten, van een stemvork- of fluitje tot clip-ons, Rimpitch tuners voor in het klankgat of kleine zakcomputertjes met meerdere functies. Een makkelijke en universele tuner is de clip-on die je op de kop van de gitaar klemt en met een handig schermpje aangeeft op welke toon je zit.

Al doende leert men

Maar goed, je hebt de gitaar niet gekocht om op te hangen of neer te zetten en naar te kijken. Je wilt spelen, de sterren van de hemel, jezelf wanend op het grootste en mooiste podium ter wereld. Maar voor het zover is, zul je eerst wat moeten leren natuurlijk. Daar komt het lesboek om de hoek kijken. Hierin staat vaak de basis: noten leren lezen en herkennen, eenvoudige liedjes, maar er zijn ook boeken en methodes die veel verder gaan of die zelfs met behulp van filmpjes je de fijne kneepjes aanleren. Een lessenaar komt hierbij handig van pas. Omdat we in dit geval begonnen zijn met de Spaanse gitaar en we dus op die manier willen leren, moeten we ook de klassieke houding kunnen aannemen. Een voetenbankje helpt hierbij, want hierdoor kun je je gitaar op je linkerknie zetten (voor linkshandige gitaristen uiteraard andersom).

Je zult misschien begonnen zijn met ‘fingerstyle’-spel, maar hier en daar ook al gehoord hebben over en gespeeld met plectra. Deze plastic driehoekjes zijn als het ware een soort vervanger voor je vingers en nagels. Je aanslag wordt hier onder andere feller en harder door. Zeker als je overgaat op een staalsnarige gitaar, komt dit verlengstukje goed van pas. Een westerngitaar is sowieso meer gebouwd voor ritmepartijen die dankzij het plectrum hard en vol klinken. Natuurlijk zijn er ook mogelijkheden om te blijven fingerpicken: duim- en vingerplectra. Deze schuif je om je vingers en zie je vooral terug in bluegrass- en countrymuziek. Ook banjospelers zijn erbij gebaat, aangezien hun instrument niet al te hard klinkt en niet veel sustain (hoe lang een snaar doorklinkt wanneer je hem aanslaat) heeft.

Gangmaker

Met een staalsnarige gitaar en een plectrum in de hand, wordt het ook aantrekkelijk om op feestjes en partijtjes, lange nachten op het strand bij het kampvuur of andere gelegenheden waarbij karaoke en je nieuwe beste vriend niet misstaan. Het is dan handig als je hem veilig kunt vervoeren. Daarvoor zijn honderden tassen en koffers beschikbaar: met extra vakjes, draagriemen of verstevigd van binnen. Als je je gitaar alleen vervoert naar je les, volstaat een tas met een vak voor lesboek. Maar hoe meer spullen je meeneemt en hoe verder je gaat, des te uitgebreider wordt het omhulsel. Laten we ons weer even naar het feestje verplaatsen. Waarschijnlijk is er weinig plek om te zitten, laat staan met een gitaar. Dan is een band (ook wel strap genaamd) ontzettend handig. Ook hierin is de keuze reuze waarbij je eigen smaak het belangrijkste is. Het belangrijkste is natuurlijk dat je gitaar niet valt.

Met deze uitrusting kom je dus al een heel eind, maar je wilt graag meer. Dat kan op twee manieren bereikt worden: met een elektrisch akoestische gitaar of een volledig elektrisch model. Hier zijn natuurlijk weer andere benodigdheden voor nodig waarvan een instrumentkabel en versterker het belangrijkste zijn. Een e/a variant gedijt het beste met een akoestische gitaarversterker die het geluid zo transparant mogelijk houdt, mits je wilt spelen met effecten of wilt gaan optreden. Deze is ook geschikt voor een akoestische basgitaar. Maar laten we voor nu even afstappen van de akoestische muziek en overgaan op (de droom van) grote podia met scheurende gitaren.

Dit volgende deel richt zich op elektrisch versterkte gitaren en bassen en is dus voor beide ongeveer hetzelfde interpreteerbaar.

‘It might get loud’

Zoals gezegd is het belangrijkste voor elektrische (bas)gitaren een versterker en een kabel. Op die manier worden de trillingen van de snaren die opgepikt worden door de elementen, via de kabel naar de amp gestuurd die er weer geluid van maakt. Als je voor het eerst komt kijken of aan een versterkt instrument begint, is een combo het makkelijkst. Dit houdt in dat het versterkende gedeelte en de luidspreker in hetzelfde doosje zitten. Erg makkelijk voor thuis en repetities met band.

Hierin heb je de keuze tussen transistor- en buizenversterkers. De eerste werkt met halfgeleidercircuits en is daarom lichter en vaak ook goedkoper. Vaak zijn dit ook modelingversterkers, wat wil zeggen dat ze klanken nabootsen van bekende amps en effecten. De tweede werkt met buizen (ook wel lampen) en heeft een warmere toon, maar is ook zwaarder en onderhoudsgevoelig. Vaak is om te beginnen een transistor het beste omdat er veel mogelijkheden op zitten voor niet al te veel geld. Als je graag verder wilt kijken, is de combinatie tussen een versterkertop en een cabinet (of speakerkast) zeker noemenswaardig. Sommige gitaristen zweren trouwens bij 19 inch apparatuur. Dit wordt vaak als uitbreiding op een stack (top en cabinet) gebruikt. Trouwens nog een leuke manier van elektrisch spelen is de hoofdtelefoonversterker. Deze plug je rechtstreeks in je gitaar, je sluit een hoofdtelefoon aan en je kunt los gaan zonder dat je iemand stoort.

De immer uitdijende tuin der lusten

De meeste versterkers hebben een drive- of gainkanaal. Hiermee laat je het geluid scheuren, wat uiteraard erg gaaf is. Toch houdt het daar niet bij op. Als je wilt gaan optreden of opnemen, is het handig als je over meer geluiden kunt beschikken dan alleen clean (het gitaargeluid zonder enig effect) en overdrive (overstuurd). Daarom heb je de modelingmodellen die zoals gezegd verschillende sounds behelzen, maar je kunt ook gaan voor effectpedalen of stompboxen. Dit zijn vaak stalen doosjes waarmee je een of meerdere geluiden kunt maken. Een veel voorkomende en handige vorm hiervan is het multi-effect. Dit is een digitale processor waarin de meest voorkomende effecten zitten (distortion en overdrive, maar ook tremolo, delay en reverb). Kost je geen rib uit het lijf en kan je ver brengen.

De tegenhanger hiervan is de stompbox. Dit zijn letterlijk bakjes met vaak maar één effect erin. Als je deze vorm hebt ontdekt en ermee wilt gaan optreden is het makkelijk als je een pedalboard hebt. Dit is een houten, aluminium of plastic plank met klittenband of ander bevestigingsmateriaal waar je je pedalen op kunt zetten. Afhankelijk van hoeveel stompboxen je hebt, kun je de grootte van je board bepalen. Vergeet dan ook niet de patchkabeltjes en voedingen. Patches zijn korte kabels die je tussen je pedalen plaatst zodat je geluid wordt doorgegeven. En om al die boxen te laten werken, moeten de meeste stroom hebben. Sommige werken met een 9V batterij, andere hebben een adapter nodig. Met meerdere effectpedalen is een multivoeding een handige oplossing. Vergeet evenwel niet dat je vooral op deze manier een weg inslaat waarbij je graag alleen maar meer wilt – wat het des te leuker maakt!

Anders nog iets..?

Al het bovenstaande is in meer en mindere mate essentieel om op een degelijke manier gitaar te kunnen of leren spelen. Toch zijn er nog een aantal accessoires die je spel, instrument en zelfs gezondheid kunnen verrijken. Speeltechnisch gezien zijn een capo en een slide (of bottleneck) leuke uitbreidingen. Met de eerste kun je een liedje zonder al te veel problemen hoger of lager spelen. Met een slide kun je mooie vloeiende lijnen spelen, die vooral kenmerkend zijn binnen de country en blues. En dankzij een metronoom leer je ook goed in de juiste maat je nummer te spelen.

Muziek balsemt natuurlijk je ziel, maar het instrument waarop je die muziek maakt, wil ook wel eens verwend worden. Daarom kan het geen kwaad om je snaren van tijd tot tijd te verwisselen en je lieveling zo af en toe eens goed op te poetsen met verschillende reinigingsmiddelen. En om jezelf met veel optredens en luide repetities in de toekomst ook een dienst te doen, is gehoorbescherming geen overweging maar een must. Zo heb je nog heel lang plezier aan je instrument vol mooie muziek! Om een en ander wat makkelijker te maken, zijn er al kant-en-klare pakketten met alle noodzakelijke benodigdheden. Hier vind je ze voor akoestische gitaar en hier voor elektrische gitaar.

Graag zouden we willen weten wat voor jullie de absolute basis is in gear en wat je nog mist in deze lijst, laat het ons weten in de reacties!

Akoestische of elektrische gitaar – Waarmee moet ik beginnen? Hoeveel snaren heeft een gitaar? Gitaar spelen zonder plectrum: fingerpicking Welke akoestische gitaar: western of klassiek? Vijf misvattingen over gitaar spelen Met plectrum spelen: hier leer je hoe!