Wat is aanslaggevoeligheid?
Gepubliceerd op dinsdag 31 oktober 2017
De term aanslaggevoeligheid kom je vaak tegen wanneer het gaat over elektronische toetsinstrumenten, zoals piano’s, keyboards of synthesizers. In dit blog leggen we uit wat aanslaggevoeligheid is en waar je het voor kunt gebruiken.
Foto: toetsmechanisme van Casio GP-310 digitale piano
Wat is aanslaggevoeligheid?
Aanslaggevoeligheid verwijst naar het mechanisme waarbij de toetsen reageren op de kracht of snelheid waarmee je ze indrukt. Met andere woorden een toets is ‘gevoelig’ voor de manier waarop je hem ‘aanslaat’. In het Engels wordt hiervoor de term velocity sensitivity gebruikt, wat lettterlijk vertaald staat voor snelheidsgevoeligheid. Met deze gevoeligheid wordt bedoeld dat het instrument registreert of je de toetsen hard of zacht indrukt en dit vertaalt naar een hoger of lager volume. Zo kun je muziek spelen met dynamiek, het verschil tussen hard en zacht.
Hoe werkt het?
Het gebruik van aanslaggevoelige toetsen komt uit de wereld van akoestische piano’s en vleugels. In deze instrumenten slaat een hamer tegen een snaar aan, waardoor geluid ontstaat. Hoe harder je de toets indrukt, des te harder slaat de hamer tegen de snaar en des te harder wordt het geluid. In elektronische instrumenten zijn sensoren aangebracht om dit te kunnen meten. Een eerste sensor neemt waar dat je toets indrukt, een tweede sensor registreert wanneer de toets beneden is. Hiermee wordt dus de snelheid gemeten en dat wordt omgezet naar hard of zacht geluid. Hiervoor worden vaak, zeker bij digitale piano’s, meerdere samples (geluidsfragmenten) gebruikt. Want ook een akoestische piano klinkt anders wanneer je er hard of zacht op speelt, anders gezegd de klankkleur verandert. Aanslaggevoeligheid vind je terug op veel toetsinstrumenten, maar vaak niet op de meer goedkope (budget-)instrumenten.
Wanneer kun je het gebruiken?
Zoals gezegd kun je met aanslaggevoelige toetsen hard en zacht spelen. Dit komt van pas bij het spelen van pianomuziek, klassiek of modern. Maar bijvoorbeeld ook bij het spelen met strijkers- of blazers-klanken op een keyboard. Aanslaggevoeligheid zorgt voor een meer realistische weergave van deze instrumenten. Maar er zijn ook toetsinstrumenten waarbij geen aanslaggevoeligheid wordt gebruikt. Bijvoorbeeld bij orgels of oude synthesizers. Het volume kun je dan aanpassen met een volumeknop of een volumepedaal. Vaak kun je op een piano of keyboard ook de klank van zo’n instrument gebruiken, hiervoor kun je dan de aanslaggevoeligheid van de toetsen uitschakelen. Op de meeste instrumenten met aanslaggevoeligheid is deze functie instelbaar. Zo kun je kiezen voor een gevoeligheid die het best past bij jouw manier van spelen.
Gewogen toetsen
Aanslaggevoeligheid is niet de enige functie waarmee de aanslag van een akoestische piano wordt nagebootst. Het toets-mechaniek van zo’n echte piano zit namelijk bijzonder in elkaar. Denk hierbij aan de invloed van de dikte van de pianosnaren waarop de hamers slaan. Om dit gevoel na te bootsen zijn klavieren vaak uitgerust met gewogen toetsen. Hierbij zorgt een combinatie van gewichtjes en veren voor een realistische terugslag. In sommige geavanceerde digitale piano’s zitten zelfs al echte hamers aan de toetsen verbonden om zo het speelgevoel van een akoestisch model te evenaren. Op keyboards zul je minder vaak gewogen toetsen tegenkomen, omdat deze instrumenten meestal niet gericht zijn op de nabootsing van een piano-klank, maar op een totaalgeluid van verschillende klanken.
Heb je nog vragen of opmerkingen over aanslaggevoeligheid? Laat ze hieronder achter in de comments.
Zie ook:
» Digitale piano kopen – De 10 dingen die je moet weten
» Keuzehulp stage piano’s
» Keuzehulp keyboards
» Keuzehulp synthesizers
» Piano: geschiedenis, techniek & meer!
» Wat is het verschil tussen een keyboard en een digitale piano?
» Wat is het verschil tussen een keyboard en een synthesizer?
» Piano spelen: juiste zithouding en houding van de handen
» Akoestische piano of digitale piano – Wat moet ik kiezen?
»> Piano of keyboard leren spelen – Alles voor de toetsenist
Bedankt voor je reactie.
Gelukkig is het probleem snel opgelost
Ik heb onlangs een Fazley FKB 120 gekocht.
Dat de toetsen aanslaggevoelig zijn, vind ik heel vervelend.
Ik probeer elke toets even hard in te drukken, maar toch klinkt de ene toets veel harder dan de andere. Dat klinkt niet als e je een liedje wilt spelen.
Beste Joop,
Als je op de toets Touch drukt, zet je de aanslaggevoeligheid aan/uit en klinken alle toetsen altijd even hard.
Marnix | Bax Music
Ik zag bij een concurrent van Bax aanslaggevoeligheid op een plaatje uitgelegd als de mate waarin je een toets indrukt. Een kwart ingedrukt is 25% van het geluid, half = 50% etc. Ze beschrijven dat als aanslaggevoelig, maar op het plaatje staat “touch sensitive” . Dat lijkt me toch echt wat anders dan “velocity sensitive”. Kijk anders maar op deze link: https://bit.ly/47yKyAY
Dag Guus,
De termen worden tegenwoordig door elkaar gebruikt. Technisch gezien is velocity sensitive de juiste term: hoe harder je aanslaat, hoe hoger de snelheid waarmee de toets naar beneden beweegt, en dit is wat de sensor registreert. Het plaatje op de pagina waar je naar verwijst is extra verwarrend, omdat je hier ziet dat het geluidsniveau te maken zou hebben met hoe ver de toets is ingedrukt, wat me sterk lijkt.
Marnix | Bax Music
Dank voor je reactie …maar om via de computer veranderingen aan te brengen ben ik een beetje huiverig voor….kan je altijd weer terug naar de standaard uitvoering? Wat is er allemaal mogelijk met die connectie? Ben je bekend met de mogelijkheden? Kan je b.v.ook pianoklanken instellen? Ik mis eigenlijk een Nederlandse handleiding van dit type keyboard Kan op internet alleen nederlands vinden van een ouder model….compliment voor de uitgebreide informatieve site!
Dag Jan,
Je kan de velocity-instelling gewoon weer terugzetten naar ‘Off’.
Verder is de editor voornamelijk bedoeld voor het heel precies aanpassen van de orgelklanken. Ik heb geen idee of je het soort gebruiker bent dat zeer specifieke wensen heeft m.b.t. het geluid of dat je eigenlijk gewoon genoeg hebt aan de mogelijkheden van het fysieke bedieningspaneel. In dat laatste geval zou ik die editor lekker laten zitten.
Piano-klanken zijn overigens niet mogelijk, alleen orgelklanken. Wat wel kan, is het orgel als MIDI-keyboard gebruiken en op die manier pianoklanken aansturen op je computer. Je sluit het orgel dan aan op je computer met de genoemde USB-kabel. Voor meer informatie, zie ons blog.
Wat betreft een Nederlandse handleiding: je kunt stukjes uit de PDF waar ik naar linkte copy-pasten naar Google Translate. Die vertalingen zijn tegenwoordig al heel behoorlijk. In veel gevallen in elk geval begrijpelijk genoeg om er wat mee te kunnen.
Marnix | Bax Music
Sinds kort een Crumar Mojo Classic met “velocity sensitive keyboard” maar merk hier niets van ( hoort ook niet bij orgel geluid ) maar bij welke instelling of registratie kan ik deze aanslaggevoeligheid wel merken zodat ik weet dat deze velocity sensoren werken? Het zou ook een storing kunnen zijn….bij voorbaat dank voor u reactie…
Ja, dat zou wel degelijk moeten werken. Ik vermoed dat het standaard uitstaat, omdat mensen natuurlijk vooral orgelgeluiden gebruiken.
Probeer even de instructies in de handleiding op pagina 11 en 12. Je moet de Crumar dan verbinden met je computer via een USB-kabel om de velocity-instelling te veranderen.
Als je er niet uitkomt, laat het ons weten.
Marnix | Bax Music