Hoe muzikanten al dertig jaar in-the-box werken dankzij Steinberg
Gepubliceerd op dinsdag 22 augustus 2023
Van home-studio tot professionele studio, de kans dat je vandaag de dag een muziekstudio bouwt zonder software is klein. Ze zijn er wel, de hardware-puristen, met analoge mengpanelen, analoge tape-machines en een stapeltje synths en orgels. Maar dat is een kleine minderheid. Ontdek in dit blog hoe je met alleen maar Steinberg-producten al bijna klaar bent met de bouw van je in-the-box studio. Dit Duitse merk is sinds de jaren 80 een befaamde naam in de muziekindustrie. We pakken meteen een stukje geschiedenis mee.
#1. De DAW: Cubase
Cubase is al sinds 1989 Steinbergs bekendste product, het is bovendien als oer-DAW ook een van de bekendste DAW-pakketten in de muziekwereld.
» Steinberg Cubase DAW-software
Hoe je muziek maakt in deze DAW
Het kernidee van de huidige Cubase is eigenlijk niet wezenlijk anders dan de eerste Cubase uit 1989.
Verticaal en horizontaal
Verticaal heb je een lijstje met tracks, en horizontaal zie je een tijdlijn met per track strookjes ‘tape’ met daarin audio- of MIDI-data. Die strookjes kun je knippen, kopiëren, verplaatsen en bewerken. In dat opzicht volgt dit systeem het tape-paradigma zoals dit in zeer vroeger tijden werd gehanteerd – men nam op richting tape waarna men met schaar en plakband stukjes tape aan elkaar kon monteren. Het zal daarmee ook verklaren waarom het pakket in korte tijd zeer populair werd: het sloot perfect aan op dat wat men al kende. Vandaag de dag denk je: ‘waar gaat het over?’, maar probeer maar eens iemand over te laten stappen op een totaal nieuw systeem nadat de persoon al decennialang werkt met een oud systeem.
Andere noot-invoer-methodes zijn er ook
Natuurlijk zijn er andere invoermethodes, zoals notenschrift en de pianoroll. Dat laatste laat zich het beste vergelijken met de ponskaart zoals je die bij draaiorgels ziet. Uiteraard zijn ook hier bewerkingen mogelijk, zoals knippen, verplaatsen en transponeren. Wat je tegenwoordig steeds vaker ziet zijn noten die extern gegenereerd worden, bijvoorbeeld met een plug-in. Je kunt dan denken aan een arpeggiator die allerlei patronen speelt op basis van een gespeeld akkoord. In dat geval staat het akkoord genoteerd in Cubase terwijl de plug-in het arpeggio-patroon produceert. Wat ook voorkomt is dat een plug-in intern MIDI-data genereert die je vervolgens in een MIDI-track kunt plakken, zoals een drumpartij of gitaar-strumming.
Nog altijd hetzelfde, maar gelikter
Vanzelfsprekend ziet de grafische interface er tegenwoordig veel gelikter uit dan de eerste versie uit 1989, de tijd van de Atari ST. Maar de werkwijze is nog steeds vergelijkbaar met die eerste versie. De kans is groot dat als je ervaring hebt met de Cubase van vandaag, en je vindt op een rommelmarkt een oude Atari ST met een oude Cubase (op een 3.5 inch diskette!), dat je er dan al redelijk vlot mee kunt werken.
Hoe je geluid krijgt uit Cubase
In de begindagen van Cubase draaide alles om MIDI-data, en dat was ook niet zo gek. Alles dat geluid maakte was een extern apparaat; een synthesizer, een sampler, een keyboard. Bovendien waren mainstream computers niet zo krachtig dat audio werkbaar was.
Steinberg: uitvinder van de VST
Met het krachtiger worden van computers ontstond halverwege de jaren 90 een nieuw fenomeen: mensen gingen software-instrumenten en -effecten maken. Steinberg sprong daar vlug op in en ontwikkelde de VST-standaard, iets wat decennia later nog steeds als belangrijkste standaard geldt. Met die VST-standaard konden virtuele instrumenten en effecten geheel draaien op de computer waarop ook de DAW stond. De computer werd op die manier een workstation zoals dat in de hardware-wereld al bestond: sequencing en klank, verenigd in één machine. Omdat in die jaren de thuis-PC steeds populairder werd (en er meer mensen kozen voor een studio-in-een-computer) raakten de ontwikkelingen in een stroomversnelling.
In contrast tot hardware leidde dit tot vijf belangrijke ontwikkelingen:
Iedereen kon opeens plugins maken
Velen (ook hobbyisten) konden nu virtuele instrumenten en effecten maken, het aanbod groeide als kool. Juist nieuwe en onconventionele experimenten liggen voor het grijpen. Dat is ook niet zo vreemd als je bedenkt dat je met software geen duur apparaat hoeft te produceren. Een fabrikant van hardware zal bij voorkeur op safe spelen; de investering moet toch worden terugverdiend en het grote geld zit nu eenmaal in de mainstream.
Software werd alles
Software neemt over de jaren de rol van hardware-synths over. De 19 inch rack-modules verdwenen geleidelijk aan, daar waar ze in de jaren 80 en 90 een kernrol hadden in de studio. Dit is ook heel duidelijk in het huidige assortiment synthesizers: wat vroeger de rack-modules waren (de synths zonder klavier) zijn nu desktop-modules geworden en ze richten zich met deze form-factor wat meer op show en performance.
Computerspecificaties
De normen voor kwaliteit en kwantiteit groeien mee met de specificaties van computers. Alle kantoormedewerkers en gamers van deze wereld zorgen er indirect voor dat ook de computers voor studio’s voordeliger worden. Innovaties, die afhankelijk zijn van CPU-kracht en enorme lappen geheugen, zien we bij software, die daarmee de traditionele hardware ver achter zich heeft gelaten.
Bang voor broodroof
Toen in de jaren 80 de sampler doorbrak waren vele sessiemuzikanten en orkesten bang voor broodroof. De gedachte was begrijpelijk, maar het gaat wat ver om de samplers uit die tijd (met het geheugen uit die tijd) nou als een grote bedreiging te zien. Tegenwoordig liggen de zaken toch anders; de virtuele instrumenten zijn inmiddels zo goed dat de angst voor broodroof veel meer grond heeft. Hier is echter ook iets tegenin te brengen. De mensen met het investeringsgeld lijken tegenwoordig veel minder inbeeldingsvermogen te hebben dan vroeger. Tegenwoordig moet de zogenaamde ‘mock-up’ al heel erg goed zijn wil iemand met je in zee gaan. Dat kan uitstekend met de virtuele instrumenten van vandaag, en als de mensen met het geld overtuigd zijn, dan kunnen ze ook overtuigd worden om die extra stap te zetten: laat het spelen door echte musici. Ze weten immers al hoe het gaat klinken.
Niet alleen voor hot-shot producers
Er is sprake van een democratisering van de productiemiddelen. Had je vroeger nog een zeker kapitaal nodig om een studio te bouwen, tegenwoordig heb je aan een goede computer met een pakketje software genoeg voor een brede basis. Enerzijds ontstaan er daardoor meer muziekproducties, terwijl die macht vroeger lag bij de hot-shot producers. Anderzijds is er daardoor natuurlijk ook sprake van enige verwatering in de muziek die wordt uitgebracht, met name als heel veel producers gebruikmaken van dezelfde virtuele instrumenten. Het luisterend publiek zal daardoor de lat vanzelf wat hoger gaan leggen en het hoogwaardige kaf van het hoogwaardige koren scheiden. Ergens is dit alles een ontwikkeling die wel moest gebeuren, de ontwikkeling van de computer als alleskunner houd je immers niet tegen. Echter, terwijl normaal gesproken een heleboel organisaties een poging wagen om dé standaard op hun naam te krijgen, daar is het Steinberg al in een redelijk vroeg stadium gelukt met de VST-standaard. Al in een redelijk vroeg stadium van ‘in-the-box’-producties is door deze standaard muziekproductie een goed gestroomlijnd proces. Daar kunnen we Steinberg voor danken!
Gebruiken muzikanten eigenlijk wel Cubase?
Als een pakket als Cubase al zo lang bestaat, dan kun je aannemen dat het ook bij de bekende artiesten een goed ingeburgerd pakket is. Zomaar wat namen die je wellicht kent uit de wereld van de filmmuziek: Pinar Toprak (Captain Marvel), Hildur Guðnadóttir (Joker, Chernobyl), Hans Zimmer (te veel om op te noemen) en Alan Silvestri (Back to the Future, Forrest Gump, Avengers: Endgame). En nu hebben we het eigenlijk alleen maar over een lijst bekende namen. Je kunt gerust aannemen dat de doorgaans wat anonieme muziek die je hoort op radio en tv, in veel gevallen ook door Cubase heen is gereisd. En laten we de enorme waslijst aan songwriters niet vergeten. Het is, zoals gezegd, de oer-DAW; de lijst met bekende gebruikers groeit daarmee vanzelf.
» Steinberg Cubase DAW-software
#2. Het muzieknotatiepakket: Dorico
Muzieknotatie tref je ook in Cubase aan (dit geldt voor wel meer DAW-software), maar een echt speciaal notatiepakket lijkt toch de voorkeur te hebben bij velen. Enige jaren geleden kwam Steinberg met Dorico op de markt, en dat maakte gelijk indruk. Er zijn niet heel veel notatiepakketten op de markt, maar Dorico heeft in korte tijd een plekje aan de top veroverd. De visuele kwaliteit van de geproduceerde partituur is van topklasse, dit is hoe je als muzikant muziek wilt lezen! De gebruikte techniek is ‘engraving’, hetgeen impliceert dat dit is hoe vroeger muziekdrukwerk gemaakt werd. Dat was niet zomaar iets; je deed een vierjarige studie, om daarna nog minstens vier jaar ervaring op te bouwen, voordat je een partituur kon engraven. Wie met muzikanten werkt zal een partituur moeten produceren, en hoe beter die partituur is, hoe sneller en beter het gespeeld wordt. We kunnen op deze plek dan ook met recht naar Dorico wijzen, met een hele dikke pijl!
» Steinberg Dorico notatiesoftware
#3. De virtuele instrumenten en effecten: Halion & Absolute
Het spreekt voor zich dat als Steinberg de VST-standaard uitvindt, dat het bedrijf dan zelf ook leuke VST-plugins aan kan bieden. Gelukkig is dat ook het geval. Steinberg heeft bijvoorbeeld al jaren z’n eigen sampler: Halion. Qua mogelijkheden goed vergelijkbaar met de concurrentie, maar dan wat ruimer qua lay-out, wat minder priegelig, wat leuker om zelf mee te experimenteren. Net als andere fabrikanten heeft Steinberg ook een groot verzamelpakket: Absolute. Daar zit dan het genoemde Halion in, maar ook een heleboel andere virtuele instrumenten. Het is een ruime injectie in je studio en een aanbevolen stap om te zetten als je net komt kijken en nog niet zo veel virtuele instrumenten hebt.
» Steinberg virtuele instrumenten
#4. De audio-editor: Wavelab
We hebben het vooralsnog steeds gehad over het compositieproces; de DAW, de instrumenten en een partituur voor musici. Er is echter nog een pakket dat we willen aanstippen: Wavelab. Dit is een audio-editor, zowel een eerste stap als een laatste stap in je productie. Een eerste stap omdat je hier bijvoorbeeld met je microfoon wat instrumenten mee opneemt, knipt, loopt en exporteert. Je maakt er een virtueel instrument van met Halion en in Cubase maak je er een compositie mee. Als laatste stap hebben we het over de finishing touch: het masteren, het uitknippen, het opleveren van je master. Het is simpelweg een uitstekende audio-editor, en zo’n pakket heb je altijd nodig in je studio.
» Steinberg Wavelab audio-software
#5. De hardware: UR audio interfaces
Het ligt voor de hand om Steinberg vooral te zien als fabrikant van softwarepakketten. Maar het bedrijf heeft ook hardware voor je studio! De UR-serie audio interfaces is inmiddels best bekend en aansprekend, en biedt een hoop kwaliteit voor een aantrekkelijke prijs. Veel home studio’s zullen genoeg hebben aan een 2-in / 2-out interface (die configuratie is bij alle fabrikanten het meest populaire model). Mocht je wat grotere plannen hebben, dan heeft Steinberg ook een wat groter model met meer ins en outs.
» Steinberg UR audio interfaces
Je studio is al een eind op weg
Met Cubase, Dorico, de virtuele instrumenten, Wavelab en een audio interface heb je al een behoorlijke invulling van je studio te pakken. Je hebt eigenlijk alleen nog maar studiomonitoren nodig (en misschien nog een microfoon en/of MIDI-keyboard) om een werkend geheel te krijgen.
Maar die grote mengtafels in studio’s dan?
Het kan nogal indrukwekkend zijn om een foto van een grote studio te zien, met daarin een mengtafel van een paar meter. Maar bedenk je dat die tafel er waarschijnlijk al decennialang staat en tegenwoordig vooral een fotogenieke rol heeft. Er zijn studio’s die een grote mengtafel hebben staan omdat ze weten dat de mensen met projectgeld er steevast in blijven trappen. Een mengtafel is voor die mensen een teken van kwaliteit, terwijl ze totaal niet snappen waar al die knopjes voor zijn, maar het ziet er al gauw uit als ‘één twee drie, uh, véél’. Als je het gevoel van echte knoppen zoekt, koop dan een MIDI-controller met faders.
Is het verschil in geluidskwaliteit niet groot?
Het is makkelijk om te denken dat er een enorm verschil moet zijn tussen zo’n grote studio, en een computer met een stapeltje software. De realiteit is dat het verschil qua muziekproductie wel meevalt. De verschillen zitten vooral in de studiomonitoren en de akoestische behandeling van de afluisterruimte. Het is niet te bevatten hoe potent ‘in-the-box’-productie tegenwoordig is qua arrangementen.
Software met harde resultaten
Om die mengtafel van net aan te halen: de computer kan met gemak 80 stereo-tracks mixen. Hoeveel mono-tracks had die mengtafel ook alweer? De computer heeft per track keuze uit allerlei equalizers, effecten, compressors en meer. Hoeveel mogelijkheden heeft die mengtafel op één kanaal? De computer kan meer dan die mengtafel, het zit alleen verpakt in een softwarepakket, en daardoor heeft het op onwetenden niet die immense uitstraling. Maar uiteindelijk draait het allemaal om de getallen.
Schroom niet om in een stapeltje Steinberg te investeren, voor je het weet lach je de grote studio’s uit! Wat gebruik jij van dit merk? Laat hieronder een reactie achter.
Zie ook
» Steinberg Cubase DAW-software
» Steinberg UR audio interfaces
» Steinberg virtuele instrumenten
» Steinberg Wavelab audio-software
» Steinberg Dorico notatiesoftware
» Studiomonitor-speakers
» MIDI-controllers
» MIDI-keyboards
» Studio-akoestiek-producten
» Alle Studio & Recording-producten
» Playtime Engineering BlipBlox: speelgoed of heel goed?
» Hoe je een hele band tegelijk opneemt – Audio interface, recorder of mixer?
» Elektronisch muziek produceren: in the box of lekker DAWless?
» Muziek produceren op de iPad – Kan dat wel?
» Must-have plug-ins voor je productie
» Budget studiomonitoren: goed genoeg of doorsparen?
Maarten, sinds 2012 fulltime copywriter bij Bax Music, is journalist, muziektechnoloog en componist met credits in tv, film, games en theater. Hij geeft graag tekst en uitleg over alles wat muzikaal gebruikt kan worden.
Nog geen reacties...