Hoe speel je cajon?

Is cajon spelen moeilijk voor beginners? Daar kan ik kort over zijn: nee! Dit percussie-instrument zit niet alleen simpel in elkaar, maar is ook heel intuïtief te bespelen. Het maakt cajons geschikt voor zowel beginners als gevorderden. Dat gezegd hebbende… als je cajon wilt leren spelen, is het wel goed om enkele basis-technieken te kennen. In dit blog leer je de twee belangrijkste lessen: een comfortabele, gezonde cajon-speelhouding en het maken van een goede klank. Hulp nodig bij het uitzoeken van een cajon? Lees de Keuzehulp Cajons.

Cajon spelen in de juiste houding

Het eerste en belangrijkste deel van deze cajon-les: de speelhouding. Het lijkt zo simpel, zitten op een houten kistje. Toch gaan de meeste mensen onbewust op de verkeerde manier zitten, waardoor ze een rare houding hebben en belemmerd worden in hun spel. Ga nooit te ver naar voren zitten op je cajon – ga juist wat verder achterop zitten. Houd je rug recht, doe je benen uit elkaar zodat je de slagplaat volledig kunt benutten, en zet je voeten plat op de grond. Tijdens het spelen zul je af en toe wat naar voren moeten leunen om meer richting het midden van de slagplaat te kunnen slaan, maar heel ver voorover leunen is niet nodig. Over het algemeen zul je namelijk nooit veel verder dan zo’n vijftien centimeter van de bovenkant slaan. En nogmaals: houd je rug zo veel mogelijk recht. Ontspan daarbij je schouders.

Hoe maak ik de beste cajon-klank?

Een cajon-speler speelt meestal met zijn handen op de voorkant – de ‘slagplaat’ – van het instrument (de achterkant is de zijde waar het gat zit). Verder is het goed om te weten dat de slagplaat van een cajon een vrij groot oppervlak heeft, maar dat je daar – net als bij frame-drums – slechts een klein gedeelte van gebruikt. Veruit de meeste klanken haal je namelijk uit de bovenste vijftien centimeter. Ik adviseer dus om te beginnen met het spelen op de bovenste vijftien centimeter van de voorzijde. Hoe zit het met de andere delen van de cajon? Die kun je ook bespelen! De zijkanten zijn dikker dan de slagplaat, waardoor de klank ook anders is. De achterkant is wat lastiger te bereiken, maar is geschikt voor diepe bastonen, vooral als je de cajon uitversterkt met een microfoon. De bovenkant kun je gebruiken voor wat kortere, felle ‘houtklanken’. Wanneer je op de cajon zit, klinken deze laatste vrij hoog en kort, maar als je de cajon op een statief plaatst en bespeelt als een conga, dan zul je zien dat er veel meer ‘sustain’ ontstaat (langer doorklinkende tonen) en de toonhoogte iets zakt. En voor álle bespeelbare vlakken geldt: hoe meer je naar boven en de zijkant gaat, hoe feller en korter de klank wordt. Hoe meer je naar onder en het midden gaat, hoe dieper en lager de klank wordt. Let tot slot op het volume. Zeker als beginner heb je de neiging behoorlijk door te slaan, maar de beste klank bereik je niet op vol volume.

Cajon bespelen als een drumstel

De basklank – vergelijkbaar met de bassdrum van een drumstel – krijg je door tegen het midden van de slagplaat te slaan met een vlakke hand, ongeveer 15 cm vanaf de bovenkant gezien. Je zult merken dat rondom dat punt de ‘sweet spot’ zit waar je de beste klank krijgt. Het snare-geluid – te vergelijken met de snaredrum van een drumset – speel je verder naar boven, richting de rand. Voor het beste resultaat gebruik je de kootjes van je vingers en speel je met een open, vlakke hand. De slaps tot slot – wat je kan vergelijken met de hihat van een drumkit – zitten in de bovenste twee hoeken. Ook hier gebruik je vooral de lengte van je vingers en je kootjes. Je kunt onwijs veel klankkleuren krijgen door te variëren met open hand, bolle hand, vlakke hand, alleen vingertoppen, je nagels, of puur de kootjes van je vingers. Wat betreft speeltechniek lijkt dit veel op hoe je op een conga of djembe zou spelen. Een tip: kijk vooral naar goeie cajon-spelers en probeer dat na te doen. Zoek daarbij goed naar de ‘sweet spots’ – de plekken waar de geluiden het beste klinken. Tot slot: je moet de diverse klanken zowel met rechts als links kunnen spelen en – nogmaals, erg belangrijk – sla niet te hard! Het beste geluid krijg je door op een gemiddeld volume te spelen.

Nog meer cajon-methodes en -technieken

Cajon spelen is zo moeilijk als je het zelf maakt. Je kunt eigenlijk weinig verkeerd doen. Wel een goede tip om mee te beginnen: gebruik nooit drumstokken! Cajons worden met de hand bespeeld en sóms worden er brushes, of speciale rods of broomsticks gebruikt. Vergeet ook zeker je vingers niet, voor het subtielere spel! Maar… ik weet wat je denkt: je wilt natuurlijk allerlei verschillende ritmes leren spelen. Ga dan naar mijn volgende blog! En daarnaast zijn er een paar tips die ik je kan geven: kijk en luister veel naar professionele cajon-spelers zoals Heidi Joubert, Mario Cortes, Nina Rodriguez en Stephan Maass. Onderschat ook zeker de waarde niet van de vele instructievideo’s die op YouTube staan! Hierin wordt vaak heel duidelijk uitgelegd hoe je de verschillende stijlen en ritmes speelt. Combineer dit met mijn bovenstaande tips over speelhouding en slagtechniek, en het móet wel goed gaan.

Tips bij het cajon leren spelen

Het leren bespelen van een cajon kan op verschillende manieren. Op YouTube zijn veel video’s te vinden, maar het kan een heel goed idee zijn ook eens van iemand les te nemen. Een paar lessen is al beter dan niets! Eén op één les is daarbij altijd het beste. Vraag eens aan de verkoper in de winkel of deze iemand kent die goed les geeft.
Voordat je met het spelen van een nummer begint, moet je eerst weten in welke muziekstijl het nummer is geschreven. Luister daarna eerst goed naar verschillende nummers in die stijl en vooral naar de drumbeats. Probeer deze vervolgens na te spelen op de cajon.
Neem eens een shaker in één hand. Dat is je hi-hat en met je andere hand speel je de beat op de cajon.
Ga ook eens met een akoestisch gitarist zitten en zoek samen een liedje uit.
Maar het is ook belangrijk dat je een goede basis leert. Luister daarom goed naar flamencomuziek en probeer daar ook de basis van te leren. Bij de flamencomuziek is het namelijk allemaal begonnen. Zo kun je goed leren hoe veelzijdig de cajon is en wat deze allemaal kan.
Doordat je op je instrument zit, zijn er vaak rugklachten. Om dat te voorkomen, is goede techniek natuurlijk het belangrijkste. Nog een reden om eens cajon-les te nemen! Maar daarnaast zijn er drummers en percussionisten die de cajon op een cajon-statief plaatsen, zodat er staand gespeeld kan worden. En tot slot is een goede warming-up belangrijk, waaronder het losmaken van de polsen.

De cajon versterken

Wil je de cajon versterken? Bij het gat aan de achterkant wordt er dan vaak op een lage microfoon-stand een microfoon geplaatst. Dat kan in het gat of er vlak voor. Wanneer er vóór de cajon een microfoon gezet wordt, let dan wel op dat de handen genoeg ruimte hebben om te spelen. Vaak kiest men voor deze opstelling als er met brushes gespeeld wordt. Ook kan je de microfoon op de cajon zelf bevestigen. Op de rand van het gat aan de achterkant met een klemmetje. Er zijn zelfs speciale microfoons die in de cajon gelegd kunnen worden.

Interview met slagwerker Arthur Bont

Slagwerker Arthur Bont is één van de eerste drummers in Nederland die een cajon gebruikte. Door de vele stijlen die hij speelt, is hij een veelgevraagd slagwerker en cajonspeler. Arthur doet vele theaterproducties en is ook regelmatig met verschillende popbands op pad. Hij heeft ook een eigen les-dvd uitgebracht: ‘Arthur Bont Cajon Spelen’ en is een fervent liefhebber van het ritme-instrument geworden. „Het instapniveau is laag. Dat is erg leuk. Je kan het bovendien perfect gebruiken in de huiskamer of tijdens een feestje met gitaar en zang. Je hebt al snel iets dat leuk klinkt. Het is lichtgewicht, handzaam en dus gemakkelijk mee te nemen. Dat is fijn voor drummers en percussionisten, die normaliter veel equipment moeten meeslepen.” Arthur speelt vooral op Schlagwerk-cajons en raakte eind jaren tachtig geboeid door dit compacte slagwerkinstrument. „Ik was op het Oerol-festival op Terschelling en zag daar een flamencogroep met een zangeres en een cajonspeler. Het waren toen de hoogtijdagen van de djembé. Dat instrument kende ik natuurlijk, maar een cajon had ik nog nooit eerder gezien. Ik heb het hele concert naar de cajon gekeken en het viel mij op dat de cajonspeler allerlei klanken uit het instrument haalde met veel power. Ik vond dat als slagwerker erg interessant, maar ook voor een drummer is de cajon een gaaf instrument. Maanden na Oerol zat ik in een bandje en ze zochten naar een andere sound voor een theatertour. Toen is het idee ontstaan om de cajon te gaan gebruiken.”

Veel oefenen

Arthur zocht alle informatie over de cajon op. Wie bespeelde het instrument en waar kon hij dat leren? „De cajon was toen nog niet zo populair als nu en er bestond nog geen YouTube. Ik heb toen een flamenco-cajonspeler in Utrecht gevonden die mij een aantal technische dingen heeft uitgelegd. Als drummer was ik niet gewend met mijn handen ergens op te slaan. Ik moest dat eerst leren. Voor percussionisten is dat wat anders. Zij zijn dat gewend. Ik heb een cajon aangeschaft en ben op zoek gegaan naar allerlei les-dvd’s. Ik wilde hier serieus iets mee gaan doen en ben flink gaan oefenen en studeren om de cajon onder knie te krijgen.” Zo leerde hij de verschillende klanken, onder meer het creëren van hoge tonen, bastonen, gedempte tonen en de ‘slap’. „Ik ben drummer en probeerde de drum-rudiments, ofwel paradiddles, die ik kende, op de cajon uit. Zo heb ik een bepaalde eigen techniek ontwikkeld. Het is echter niet gemakkelijk strak te leren spelen op een cajon. Daar moet je echt wel veel voor oefenen. Als je dan wat beter op de cajon speelt, ga je ook meer nadenken over hoe je hem gaat gebruiken. Hoe je setup gaat worden. Bijvoorbeeld een kleine hi-hat, brushes, nog meer verschillende bekkens, shakers, en andere percussie-instrumenten. Het heeft natuurlijk wel te maken met welke muziek je gaat spelen, daar pas je de setup vaak op aan.”

Wat zijn jouw favoriete cajon-leermethodes of YouTube-instructievideo’s? Laat je reactie hieronder achter!

Zie ook

» Cajon-ritmes leren spelen – De basis
» Alle cajons
» Cajon-bouwpakketten
» Cajon-accessoires
» Wat is de beste cajon voor mij?
» Haal het beste uit je cajon: 5 snelle en simpele trucs