Wie was Les Paul?
Gepubliceerd op donderdag 4 juni 2020
In dit blog beantwoorden we nu eens niet de vraag ‘wat is een Les Paul?’, maar wie was Les Paul? Gitarist en uitvinder Les Paul (1915 – 2009) heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van de elektrische gitaar (de bekende Gibson Les Paul) en de populaire muziek, zowel muzikaal als technisch.
- Uitvinder en muzikant
- Van country naar jazz
- Elektrische gitaar
- Opkomst van Fender
- Bluesrock en Eric Clapton
- Zie ook
Uitvinder en muzikant
Vrijwel iedereen die zich bezighoudt met het maken van popmuziek of jazz, kent de Gibson Les Paul, het gitaarmodel waar de Gibson Guitar Corporation de naam van Les Paul aan verbonden heeft. Les Paul wordt wel eens de uitvinder van de elektrische gitaar genoemd. Maar dat ligt iets genuanceerder, want ook anderen waren er in die tijd mee bezig. Hoe dan ook, Les Paul heeft zonder meer een belangrijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van de elektrische gitaar. Die bijdrage was niet alleen technisch, want Les Paul wordt tevens gezien als een van de meest invloedrijke gitaristen van de vorige eeuw. Zoals gitaarfenomeen Joe Satriani verwoordt: “Les Paul is de oorsprong van de gitaarheld.” En dit zegt gitarist Jeff Beck: “Ik heb meer licks van Les Paul gekopieerd dan ik zou willen toegeven.” Niet alleen als gitaarpionier heeft Les Paul bijgedragen aan de ontwikkeling van de populaire muziek. Hij was ook songwriter en hij geldt hij als de uitvinder van de meersporenopname en het overdubben. Tot op hoge leeftijd heeft Les Paul gemusiceerd en opgetreden. Zo trad hij tot juni 2009 wekelijks op in de New Yorkse jazzclub Iridium. Les Paul heeft meerdere muzikale onderscheidingen ontvangen. In 2009 overleed hij aan de gevolgen van een longontsteking.
Van country naar jazz
Les Paul werd op 9 juni 1915 geboren als Lester William Polsfuss, in Waukesha (Wisconsin, VS). Zijn artiestennaam Les Paul (afgeleid van zijn echte naam) heeft hij later zelf bedacht. Op achtjarige leeftijd leerde hij mondharmonica spelen. Na even banjo geprobeerd te hebben, stapte hij over naar de gitaar. Al op jeugdige leeftijd was hij semi-professioneel countrymuzikant. In 1934 verhuisde hij naar Chicago. Daar ontwikkelde hij zich als jazzgitarist, waarbij hij sterk beïnvloed werd door jazzgitaarlegende Django Reinhardt. In 1939 ging hij naar New York. Kort daarna bouwde hij zijn eerste elektrische gitaar, waarover straks meer. Intussen ontwikkelde hij zich verder als gitarist en begeleidde hij onder andere Nat King Cole, Bing Crosby en The Andrew Sisters. In 1948 kreeg hij een bijna fataal auto-ongeval, waarbij zijn rechter elleboog ernstig beschadigd werd. De artsen konden zijn elleboog alleen redden door deze helemaal vast te zetten. Op verzoek van Les Paul werd zijn elleboog vastgezet in een hoek van ongeveer 90 graden, zodat hij gitaar kon blijven spelen. In 1945 ontmoette Les Paul country & western-zangeres Colleen Summers. Ze besloten een duo te vormen (en later ook te trouwen), waarbij Colleen de artiestennaam Mary Ford aannam. Het duo scoorde hits als How High the Moon, Bye Bye Blues en Vaya Con Dios. In de jaren vijftig hadden ze een eigen televisieshow.
Elektrische gitaar
Welke bijdrage heeft Les Paul geleverd aan de ontwikkeling van de elektrische gitaar? Daarvoor moeten we eerst terug naar de jaren twintig van de vorige eeuw. In die tijd ontstond de behoefte om de gitaar, die toen nog geheel akoestisch was, steeds harder te laten klinken. Om die reden werden gitaren steeds groter en werden ze van stalen snaren voorzien. Maar op een gegeven moment was de grens bereikt. Het idee ontstond om het geluid van de snaren met ingebouwde magnetische elementen op te pikken (de zogeheten pick-ups) en dit geluid elektrisch te versterken. In 1931 was gitaarbouwer Rickenbacker de eerste die met zo’n gitaar kwam die bovendien fabrieksmatig te produceren was. Maar doordat de gitaren een holle klankkast (hollow body) hadden, was er wel een technische beperking aan het doorversterken. Want holle gitaren zijn erg gevoelig voor feedback (rondzingen). Zodoende sloeg men aan het experimenteren met gitaren die waren voorzien van een massieve body (solid body). Les Paul was een van de mensen die zich daarmee bezighielden. Dit geëxperimenteer is hem overigens bijna fataal geworden, want in 1940 werd hij zo zwaar geëlektrocuteerd dat hij twee jaar nodig had om hiervan te herstellen. Maar uiteindelijk was hij wel een van de eersten die een solid body gitaar bouwden. Dat was begin jaren veertig. Hij ging er meerdere keren mee naar gitaarfabrikant Gibson, die echter geen interesse toonde. De solid body-gitaar van Les Paul dreigde een stille dood te sterven.
Opkomst van Fender
Begin jaren vijftig ontpopte gitaarbouwer Leo Fender zich als een soort Henry Ford. Laatstgenoemde schreef geschiedenis doordat hij er als eerste in slaagde de automobiel in grote aantallen fabrieksmatig te produceren. Leo Fender deed datzelfde met de elektrische solid body-gitaar. Hij ontwierp een productieproces waarmee grote aantallen elektrische gitaren tegen zo laag mogelijke kosten geproduceerd konden worden. Dat was de Fender Telecaster. Daarmee werd de elektrische gitaar betaalbaar voor meer mensen, met name ook voor jongeren. Bovendien bleek de Telecaster zich met zijn doordringende geluid goed te lenen voor blues, R&B, country en rock ‘n’ roll. Steeds meer muzikanten ontdekten de Fender Telecaster. Dat deed Gibson beseffen dat ook zij met een solid body-gitaar moesten komen. Daarom zochten ze alsnog contact met Les Paul en samen met hem ontwikkelde Gibson zijn eerste elektrische solid body-gitaar. De naam van Les Paul werd aan de gitaar verbonden en zo kwam de eerste Gibson Les Paul op de markt. Deze gitaar wordt nu nog steeds gemaakt en in de loop der jaren heeft Gibson zijn Les Paul-serie uitgebreid met meerdere modellen. Andere bekende elektrische gitaren van Gibson zijn de SG, Firebird, ES 335 en Explorer. Het populaire merk Epiphone – in 1957 al overgenomen door Gibson – maakt (zeer goede) budget-varianten van de diverse Gibson-modellen.
Bluesrock en Eric Clapton
Toch liep het aanvankelijk niet zo heel goed met de Gibson Les Paul. Eind jaren vijftig overwoog Gibson zelfs om de productie ervan te stoppen. Maar begin jaren zestig werd de Gibson Les Paul ‘herontdekt’ door met name Britse bluesartiesten. De bluesrock kwam op en de Gibson Les Paul bleek zich daarvoor uitstekend te lenen. Mits je de volumeknop voluit draaide, want daarmee kreeg deze gitaar het ruige randje dat deze artiesten zochten. Toen onder andere Eric Clapton overstapte naar de Gibson Les Paul was daarmee de redding van dit gitaarmodel bezegeld. Na Eric Clapton volgden andere bekende gitaristen die de Gibson Les Paul omarmden. Denk aan Carlos Santana, Jan Akkerman, Neil Young, Jimmy Page (Led Zeppelin), Slash (Guns ‘n’ Roses), Keith Richard (Rolling Stones), Billy Gibbon (ZZ Top) en Gary Moore.
Les Paul is zijn hele leven muziek blijven maken. In 2006 won hij nog twee Grammy Awards voor zijn album Les Paul & Friends: American Made World Played. In 2008 ontving hij de American Music Masters Award tijdens een groot concert ter ere van hem.
Zie ook
» 5 fascinerende feitjes over de elektrische gitaar
» Fender vs. Gibson: wat zijn de verschillen?
» Stratocaster versus Telecaster: de verschillen verduidelijkt
» Jazz Bass versus Precision Bass: de verschillen onder de loep
» Elektrische gitaar: geschiedenis, klank en speeltechniek
» Welke gitaar heet Blackie?
» Welke gitaar heet Izabella?
» Wat is het verschil tussen een goedkope en een dure elektrische gitaar?
» Hoe belangrijk is de houtsoort van een gitaartoets?
» Wat betekent toets-radius bij een gitaar of bas?
» Keuzehulp Elektrische Gitaar
» Alle Gibson/Epiphone Les Paul-gitaren
» Alle Gibson/Epiphone SG-gitaren
» Alle Fender/Squier Stratocaster-gitaren
» Alle Fender/Squier Telecaster-gitaren
» Alle elektrische gitaren
Nog geen reacties...