Muziekapparatuur repareren – Deze dingen kun je zelf doen

Bijna alles gaat wel een keer stuk en dat geldt helaas ook voor muziekapparatuur: van apparaten als speakers en buizenversterkers tot muziekinstrumenten als elektrische gitaar en basgitaar. Voor ernstige zaken zul je naar een reparateur moeten, maar er zijn ook eenvoudige reparaties die je zelf kunt doen. Met een tester/meter, een soldeerbout en wat ander gereedschap kom je al een heel eind!

• Basispakket voor elke muzikant
• Kabeltester
• Multimeter
• Onderhoud voorkomt problemen
• Buizenversterkers checken
•     Buizen vervangen
•     Goed vervoer is het halve werk
• Gitaren en basgitaren
• De kunst van het solderen
•     Maak een nieuwe verbinding
•     Vertinnen
•     Goed schoonmaken
•     Vastsolderen
• Zie ook

Basispakket voor elke muzikant

De meeste technische problemen worden veroorzaakt door kapotte kabels. Zorg dat je altijd voldoende reservekabels bij je hebt, dan zijn de meeste problemen op het podium snel te verhelpen. Verloopstukken, om bijvoorbeeld van XLR naar jack te gaan en andersom, zijn ook altijd handig om bij je te hebben. Koop een eenvoudig koffertje, dat je altijd bij je hebt met optredens. Daar zit dan in ieder geval in:

• Verschillende verloopstukken.
• Een multimeter en een kabeltester (zie verderop).
• Verschillende schroevendraaiers en een kniptangetje.
• Een soldeerbout met toebehoren.
• Een zaklamp.
• Enkele 9 Volts batterijen (voor bijvoorbeeld effectpedalen en draadloze microfoons).
• Deodorant en paracetamol.
• Meer gereedschap hoeft niet. Want als je dat nodig hebt, dan is het probleem zo groot dat je het niet ter plaatse kunt oplossen.

Links een multimeter, rechts een kabeltester

Kabeltester

Kapotte kabels veroorzaken de meeste technische problemen op het podium. Er kan ergens een kabelbreuk zitten of in de plug is een soldeerverbinding losgeraakt. Dat kun je aan de buitenkant niet zien. Met een kabeltester kun je heel snel controleren of een kabel goed signaal doorvoert of niet.

Multimeter

Soms is er iets niet goed met de stroomvoorziening. Met een multimeter kun je snel en gemakkelijk controleren of je de juiste spanning hebt. Blijkt daaruit dat er een probleem is met de stroomvoorziening, dan kun je daar helaas niets zelf aan doen. Maar je weet dan wel waar het probleem zit en je kunt het ook aantonen. Het is dan aan de zaalhouder of organisatie om dit probleem op te lossen. Problemen met elektriciteit komen nog wel eens voor bij optredens in een tent, waarbij de stroomvoorziening vanaf een aggregaat komt. Soms zitten de bierkoeling en de frietkraam op hetzelfde aggregaat. Dat kan een storende brom en andere bijgeluiden geven in het geluid. Het kan nog een slagje erger. Als een koeling inschakelt, vraagt dat een piekstroom. Op dat moment wordt alle stroom naar de koeling getrokken en dus weg van de muziekapparatuur. Met als gevolg dat sommige apparatuur zich spontaan reset en alle instellingen kwijt zijn. Het beste is om geluidsapparatuur een eigen groep te geven. Of in het geval van een aggregaat een eigen aggregaat.

Onderhoud voorkomt problemen

Je voorkomt veel problemen door van tijd tot tijd alles eens na te lopen. Bijvoorbeeld op een regenachtige zondagmiddag. Test alle kabels met de kabeltester en draai de pluggen los om de verbindingen te controleren. Schoonmaken is ook belangrijk, zeker voor geluidsapparatuur. Denk bijvoorbeeld aan de stoffilters in PA-apparatuur. Stof is schadelijk voor geluidsapparatuur. Het kruipt onder faders en in potmeters, waardoor ze gaan kraken. Een andere vijand is vocht. Elektronica en vocht gaan niet goed samen. Berg je apparatuur op in een droge en liefst warme ruimte. Kom je met koude apparatuur in een warme zaal, geef dan de apparatuur de gelegenheid om de acclimatiseren. Brildragers snappen wat we bedoelen. Kom je met een koude bril in een warme ruimte, dan beslaat de bril door condensvorming. Dat gebeurt ook met koude apparatuur. Laat de condens eerst even verdampen voordat je alles inschakelt.

Buizenversterkers checken

Een buis in een buizenversterker kan in principe 20.000 uur mee. Toch gaan buizen wel eens stuk en dan is het meestal de gloeidraad die kapot is. Dat is goed te zien. Normaal gloeit een buis zachtrood op als hij is ingeschakeld. Is dat niet het geval, dan is de gloeidraad gebroken. Buizen in voortrappen kunnen microfonisch worden: ze gaan werken als een microfoon en geven ongewenste geluiden door. Dat komt doordat de micaplaatjes waaraan de elektromechanische onderdelen in de buis zijn opgehangen, zijn losgeraakt. En dat komt weer door trillen, bijvoorbeeld tijdens transport of door de luidsprekers in een comboversterker. Microfonie kun je controleren door voorzichtig met een potlood (of iets anders dat niet geleidt) tegen de ingeschakelde buis aan te tikken. Hoor je dit tikgeluid door de luidsprekers, dan weet je dat de buis microfonisch is geworden en moet worden vervangen.

Buizen vervangen

Het verhaal gaat dat je buizen niet met je blote vingers mag aanraken. Dat klopt niet. Het verhaal geldt alleen maar voor lampen die heel heet worden, zoals halogeenlampen. Die knappen op de plek waar je ze hebt aangeraakt. Radiobuizen, zoals in een buizenversterker, worden wel warm maar niet heel heet. Buizen in een voorversterker kun je prima zelf vervangen. Bij buizen in een eindversterker is het een ander verhaal. Dat kun je beter uitbesteden. Waarom? Omdat bij buizen in de eindversterker ook de zogeheten ruststroom moet worden gecontroleerd. Buizen in eindversterkers gaan altijd in paren. Van elk paar moet iedere buis dezelfde stroom opleveren als zijn ‘partner’. Het probleem met buizen is dat ze een spreiding hebben in eigenschappen. Twee buizen met dezelfde type-aanduiding kunnen elk verschillende eigenschappen hebben. Dat wordt gecompenseerd door de ruststroom aan te passen. In voorversterkers speelt dit probleem niet, want daar gaan de buizen niet in paren. Wil je toch per se zelf de buizen in je eindversterker vervangen? Vervang ze dan allemaal tegelijk en koop hiervoor zogeheten gepaarde buizen. Dat zijn buizenparen die zijn uitgezocht op dezelfde eigenschappen.

Goed vervoer is het halve werk

Veel problemen met je apparatuur kun je voorkomen door goede bescherming. Een stevige koffer of een kist is dan de beste optie. Buizenversterkers zijn gevoeliger dan transistorversterkers, omdat de buizen door trilling stuk kunnen gaan. Heeft je buizenversterker kleine wieltjes, rol hem dan niet over de klinkers, want dat trilt te hard. Zet de buizenversterker in een kist of op een plank met grotere, rubberen wielen en rol hem zo over het marktplein het café in.

Gitaren en basgitaren

In elektrische gitaren en basgitaren kunnen storende geluiden ontstaan door een slechte plugaansluiting en krakende potmeters. Dat kun je prima zelf repareren (thuis, niet op het podium). Het probleem in de plugaansluiting is te verhelpen met contactspray. Is dat niet afdoende, dan is het vrij eenvoudig om hem te vervangen. Heb je krakende potmeters, vervang ze dan. Op de meeste (bas)gitaren zijn de plugaansluiting en de potmeters prima te bereiken door aan de achterkant het hiervoor bedoelde plaatje los te schroeven. Op Fender-gitaren doe je dat door de slagplaat los te schroeven. Potmeters en plugaansluitingen zijn verkrijgbaar bij elektronicazaken en sommige muziekwinkels. Zie ook ons artikel Elektronica van een elektrische gitaar repareren? Zo doe je het zelf!

Zie ook

» Elektriciteit voor beginners
» Technische rider – Wat het is en wat erop moet staan
» Gitaar-onderhoud: voeding, temperatuur en luchtvochtigheid
» De ideale live-opname van je band maak je zo!
» Setlist maken voor de band? Gooi hem weg!
» Coverband in het Top 40-circuit: een echt bedrijf
» Snaredrum trilt mee als ik op de tom sla – Wat is de oplossing?
» Drums dempen met deze huis-tuin-en-keuken-methodes
» Muzikanten & Fouten op het podium – 4 oplossingen!
» Gat in mijn drumvel… hoe repareer ik dit?
» Bassdrum schuift weg? Dit doe je ertegen
» Overspraak in geluidsopnames? Zo voorkom je ‘mic bleed’
» Isoleer je eigen oefenruimte of studio
» Topkam van je gitaar vervangen of aanpassen
» Stemmechanieken van je gitaar vervangen
» Brom, en hoe ik het voorkom
» Gitaarversterker instellen – 5 tips voor beginners
» Elektronica van een elektrische gitaar repareren? Zo doe je het zelf!
» Hoe vervang je de snaren op een elektrische gitaar?
» Hoe vervang je de snaren op een akoestische gitaar?
» Passieve elementen vervangen in een elektrische gitaar
» Fase-problemen in de studio: zo kun je ze oplossen of voorkomen
» Hoe omgaan met slecht monitor-geluid op het podium?
» Wat is een loadbox en hoe gebruik je deze?
» Elektrische gitaar afstellen
» Hoe voorkom je kabelbreuk?
» Onderhoud van koperen blaasinstrumenten

» Gitaar-gereedschap
» Drum-gereedschap
» Kabeltesters & Multimeters
» Decibelmeters
» Zaklampen
» Al het gereedschap

» Audiokabels & -pluggen
» Stroomkabels & toebehoren
» Flightcases & Bags
» Batterijen
» Versterkerbuizen

Elektronica van een elektrische gitaar repareren? Zo doe je het zelf! Passieve elementen vervangen in een elektrische gitaar Strap buttons van je gitaar vervangen door strap locks – Hoe? Hoe vervang je de snaren op een elektrische gitaar? Stemmechanieken van je gitaar vervangen Topkam van je gitaar vervangen of aanpassen