De spanningsboog van een hitsong

Niets is zo saai en onaantrekkelijk als een eentonig liedje. Elke song heeft daarom een spanningsboog nodig die ervoor zorgt dat je luisteraar benieuwd is naar de rest van je track. Wat kan je doen om je song afwisselend en fris te houden, en dus herkenbaar en prettig om te horen? Liedjesdocent en gastblogger Peter van Vleuten van de Songwriterschool geeft je handige tips en weetjes.

Spanningsboog

We zijn al eeuwen gefascineerd door alles wat stroomt tussen uitersten. Eb en vloed, licht en donker, zon en maan, groot en klein, zwart en wit. Het zijn de tegenstellingen waarin we ons herkennen, en waar we graag aan meedoen. Ook in de muziek willen we als luisteraar een voortdurende afwisseling. Energie versus rust, zacht versus hard, lang versus kort, verrassing versus bevestiging. In songs zijn we continu op zoek naar een spanningsboog, een cyclus van nieuw en bekend. Dan blijven we als luisteraar meegaan met de song.

Tension-release

Die benodigde spanningsboog wordt omschreven als ‘tension’ versus ‘release’. In gewoon Nederlands: spanning versus ontspanning. Als je kijkt naar de standaard elementen in een song, zal je als songwriter dus goed moeten kiezen: waar komt je bevestigende chorus (refrein), waar komen je verses (coupletten) en waar je beschouwende bridge of een ander element? Oftewel: waar vraag je iets van de luisteraar, en waar geef je terug?

Lange intro’s: niet doen

Onderzoek heeft aangetoond dat lange intro’s tegenwoordig absoluut not done zijn. Een voorspel als in Stairway to Heaven of Hotel California maakt in de huidige muziekindustrie geen schijn van kans. Een intro van 20 seconden is al veel en bij de meeste hits van nu is vijf seconden de max. Liever begint de track zelfs helemaal zonder intro. De reden? Luisteraars van vandaag hebben geen tijd voor intro’s en op Spotify houdt zo’n intro alleen maar op. Met als gevreesd gevolg: dat de luisteraar de hele track meteen skipt en doorgaat naar een andere song. Terwijl voor de playlists een minimale luisterduur van 30 seconden essentieel is. Dus komen de hitschrijvers van nu liever meteen ter zake.

Luister eens naar good 4 u van Olivia Rodrigo, goed voor 1,5 miljard streams op Spotify. Een intro van 6 seconden, dan meteen vocals met twee (korte) verses, en op 28 seconden zitten we al in de eerste, high-energy chorus. Totale duur 2:59.

Vergelijk dit nu eens met een willekeurige hit van 20 jaar eerder, Drops of Jupiter van Train: een intro van 12 seconden, gevolgd door anderhalf verse en het eerste chorus op 48 seconden. Totale duur: 4:20.

Voorbeelden van tension & release

Hoe bereik je de ideale afwisseling van tension en release? Dat kan op allerlei manieren:

• Tension & release in harmonie (akkoorden, bijvoorbeeld mineur als tension vs majeur als release)
• Tension & release in dynamiek (bijvoorbeeld harder versus zachter)
• Tension & release door instrumenten en effecten (arrangement)
• Tension & release in ritme/beat (ook bij lyrics: lange klanken vs snelle, korte klanken)
• Tension & release in melodie en toonhoogte (verse lager, chorus hoger; grondtoon/grondakkoord is release, de rest kan tension geven)
• Tension & release in vorm en structuur (tension in de verse, release in de chorus)

Verschillende lagen

Hoe je een spanningsboog in je song bereikt, speelt zich af op verschillende lagen. Op microniveau moet je zorgen dat je verses (coupletten) niet al te eentonig zijn in akkoorden en melodie – zorg dus voor afwisseling in melodie en rijm. Op middenniveau: je chorus (refrein) zal meestal melodisch hoger liggen (zanglijn), met nadruk op herhaling en een simpele, algemene inhoud. Ook is een afwijkende maat-/tekstverdeling ten opzichte van de verses belangrijk voor een herkenbaar verschil. En op macroniveau: zorg dat je luisteraar al bij de eerste keer de song als totaal kan volgen.

Korter, korter, korter

Pophits duren anno nu sowieso korter. Ook hier lijkt de afgenomen aandachtspanne van de luisteraar doorslaggevend. De hoeveelheid informatie en prikkels die we dagelijks hebben te verwerken, is de afgelopen twintig jaar explosief toegenomen. Automatisch gaan we daardoor zuiniger om met de aandacht die we willen en kunnen geven. Zappen is standaard.

Hits zullen krimpen

Een hitsong duurt momenteel zelden langer dan 3 minuut 20 seconden. De verwachting is dat dit in de komende jaren nog meer zal afnemen. Er zijn muziekwetenschappers die voorspellen dat hits in de toekomst zullen krimpen naar ergens tussen de 2 minuten en 2 minuut 30 seconden. Popliedjes zullen dan nog hoofdzakelijk bestaan uit een herhalend chorus met daartussen permanente prikkels en hooks.

Hitsongs worden steeds meer geschreven op basis van formules en algoritmes. Zijn we op weg naar de perfecte song, of vind jij het een voorbeeld van muzikale verarming? Ik ben benieuwd naar je mening. Laat hieronder een reactie achter!

Zie ook

» DAW-software
» MIDI Keyboards & Controllers
» Alle Studio & Recording-producten

» Toplining: scherpschutters in songwriting
» Vorm van pop-liedjes – Leer over couplet, refrein, bridge en meer!
» Evergreen-songs: worden die nog gemaakt?
» Catchy songs schrijven – Dat doe je met een ‘hook’
» Tien manieren om als muzikant geld te verdienen
» Liedjes verkopen! – Over labels, publishers en credits
» Songwriter worden? Leer alles over liedjes schrijven
» Songwriting-tips voor beginners
» Writer’s block? Tips voor songwriters
» 10 tips om sneller te produceren
» De meest gemaakte fouten tijdens het mixen
» EDM tips & tricks: zo maak je de ultieme drop
» Waarom je muziektheorie moet kennen als (beat) producer
» Hoe maak je een beat?
» Hoe je als ghost producer kapitaal voor je carrière kan maken

Gastblogger Peter van Vleuten (Songwriterschool)

Peter van Vleuten is oprichter en docent bij de Songwriterschool. Daar deelt hij zijn ervaring als liedjesmaker en vertelt wat hij door de jaren heen leerde van songwriters in Nederland, in Nashville en aan Berklee College of Music in Boston. Naast cursussen en clinics organiseert de Songwriterschool online gastlessen met succesvolle songwriters uit binnen- en buitenland. Hiervoor werkte Peter al samen met onder anderen Bertolf, Yori Swart, Paul de Munnik, Jan Rot, Susan Cattaneo (US) en Martyn Joseph (UK).

Toplining: scherpschutters in songwriting Vorm van pop-liedjes – Leer over couplet, refrein, bridge en meer! Leren luisteren naar tracks: bpm, key, akkoorden & structuur Maak fans van je volgers – 6 social media-tips voor artiesten Wat is een noise gate-pedaal? Hoe maak je goede liedjes als je geen professioneel muzikant bent?