5 manieren om je mix harder te laten klinken
Gepubliceerd op dinsdag 22 januari 2019
Er is maar één persoon die je muziek-tracks luider kan maken en dat is degene met de volumeknop. Met andere woorden: je luisteraar. Dat is natuurlijk een beetje een dooddoener, maar gelukkig blijven er voor producers en geluidstechnici genoeg andere manieren over om een audio-mix harder te laten klinken. Lees verder voor de vijf luidste tips op het web!
Less is more
Veel nummers die je tegenwoordig in de hitlijsten tegenkomt zijn van begin af aan gecomponeerd om uit je speakers te knallen. Deze nummers hebben vaak één ding gemeen: het zijn heel spaarzame arrangementen. Als je track alleen bestaat uit een kick, vocalen en wat synthesizer-bliepjes, krijgen al deze elementen enorm veel ruimte waardoor ze zelfs op kleine speakers groot klinken. Dit soort arrangementen laat zich ook makkelijker compressen en limiten in het mastering-proces.
Geen hard zonder zacht
Als je in een nummer van begin tot eind plankgas geeft, ben je binnen dertig seconden de aandacht van je luisteraars kwijt. De beste popsongs maken dus slim gebruik van dynamiek. Er zitten altijd een paar punten in zo’n nummer waar gas terug genomen wordt om het vervolgens weer te laten exploderen. Met de volume automation van je DAW kun je deze explosies nog eens extra benadrukken. Hetzelfde kun je doen met het stereobeeld. Luister maar eens wat er met de refreinen gebeurt als je de coupletten een stuk smaller maakt.
Headroom
Het hardste album dat toonaangevend mastering engineer Bob Katz ooit gemasterd heeft, was geen metal, ook geen hiphop. Het was een cd met… panfluitmuziek. In lage frequenties zit relatief meer energie dan in hoge frequenties. Deze frequenties nemen dus een groot deel van je dynamisch bereik in beslag. Omdat een fluit maar weinig laag produceert, kon Bob Katz de tracks opschroeven tot heel dicht bij de 0 LUFS (verderop meer hierover) zonder dat hij ook maar een compressor of limiter heeft aangeraakt. Je kunt dus een hoop ruimte creëren door overtollig laag weg te filteren met een high pass filter. Wees hier wel voorzichtig mee, want voor je het weet klinkt je mix dun en levenloos.
Pieken
Zet alle drums en percussie op ‘mute’ en je kunt je mix opeens veel harder zetten zonder dat de boel clipt. Goeie tip, of niet? Ben je toch wel gehecht aan je drumpartij/beat, dan is compressie een onmisbaar stuk gereedschap. Hiermee kun je de pieken onder controle houden door te spelen met de attack-tijd. Je kunt de noten ook langer uit laten klinken met een korte release-tijd. Je drums lijken hierdoor luider, omdat we lange klanken als luider ervaren dan korte klanken. Let er wel op dat deze extra sustain het ritme niet in de weg gaat zitten. Als er in je nummer één hele harde piek zit, kan die ervoor zorgen dat je nummer maar heel zacht kan worden afgespeeld. Je kunt een limiter gebruiken om deze piek wat te temmen, maar vaak is het subtieler als je hem met de hand zachter zet in een audio editor.
All you need is LUFS
Sinds een paar jaar passen alle grote streaming-diensten, zoals Spotify en iTunes, loudness-normalisatie toe. Dit houdt in dat ze een richtlijn hanteren voor het afspeelvolume. Als je track harder is dan deze richtlijn, wordt het afspeelvolume naar beneden bijgesteld. Om te meten hoe hard je productie is, maken de meeste streaming-diensten gebruik van de vrij nieuwe LUFS-eenheid. Dit staat voor Loudness Units Full Scale. De bovengrens is 0 LUFS, dus de meetresultaten worden altijd als een negatief getal uitgedrukt. LUFS-meters geven een veel beter beeld van hoe luid we iets ervaren dan dat piek- of RMS-meters dat doen. De meeste DAW’s hebben tegenwoordig wel een LUFS meter. Als je je tracks wilt uitbrengen op een streamingdienst als Spotify, iTunes of YouTube, heeft het weinig zin om je track harder te maken dan -12 LUFS. Het wordt toch weer zachter gezet. Maak het dus alleen harder als je het, los van die paar extra dB’s, ook echt beter vindt klinken.
Dit is natuurlijk niet de complete gids voor een luide productie. Wat zijn jouw favoriete technieken om je luisteraars wakker te schudden?
Zie ook
» DAW-software
» Compressor/limiter/leveler-plugins
» Equalizer-plugins
» Gate/expander/ducker-plugins
» Mastering-plugins
» Alle Studio & Recording-producten
» Loudness War: hoe hard is hard genoeg?
» Stereo mixen in 3D: diepte creëren met twee speakers
» Wat is een equalizer en waarom gebruik je hem?
» Zang-opnames mixen in 5 stappen
» Zelf muziek masteren: 5 tips om je op weg te helpen
» Compressors, wat zijn het en hoe gebruik je ze?
Stefan werkt sinds 2015 bij Bax Music. In zijn vrije tijd is hij regelmatig in de weer met allerlei studio-apparatuur zoals microfoons, compressors en equalizers. En als hij aan het werk is trouwens ook. Verder is hij ook vaak op het podium te vinden, maar dan als drummer.
Loudness War: hoe hard is hard genoeg?
Low end mixen – Hoe je een vol, punchy laag krijgt
Podcast-nabewerking – Knippen, restaureren, enhancen, limiten en muziek toevoegen
Drums mixen – 6 studiotechnieken voor een goede basis-sound
Stereo mixen in 3D: diepte creëren met twee speakers
Overspraak in geluidsopnames? Zo voorkom je ‘mic bleed’
Om nog heel even terug te komen op voorgaande.
Ik heb een testopstelling gemaakt waarop muziek wordt gedraaid zoals het kan klinken zonder allerlei toeters en bellen.
Deze is te horen op deze link:
http://tweety:tweety@84.31.236.54:6000/content/psc.mp3
Indien je de beschikking hebt over Foobar plak deze link in de “Ad Location”
Of gewoon in de browser voordeel van Foobar is is dat je de niveau’s kunt zien van de diverse tracks.
Even technisch hierover sound processing wordt niet gedaan enige wat gebeurt is dat het originele Flac bestand via replay gain (volume controle) op niveau wordt gezet en vervolgens als een 256kb mp3 stream wordt verstuurd.
Je zult hier allerlei opnames horen uit alle hoeken en gaten goede alsook slechte
Doe jezelf een lol en ga hier maar eens naar luisteren
Dag Stefan,
Bij deze wil ik even terug komen op het antwoord wat je op mijn bericht hebt gegeven.
Ik denk dat je mijn opzet in deze een beetje verkeerd begrepen hebt.
Als je het bericht leest zie je dat ik praat over extreme vervorming vanaf het milennium (2000) nergens staat er vermeld dat opnames voor de jaren 80 slecht zouden zijn.
Sterker nog ik bezit zelfs 78 toeren platen van o.a. The Platters, Doris Day haha en jawel Johnny Jordaan. daar is niets mis mee hoor.
Oke ze klinken anders en ze zijn nog mono maar verder?
Met de technieken die ze destijds hadden hebben ze geprobeerd het beste er uit te halen.
Een heel mooi voorbeeld is de opname “Take Five” Dave Brubeck van het album “Time Out” (getekende hoes jaren 60) Deze opname dateert uit 1959!!!
Maar man o man wat een knaller van een opname zeg, dit hele ensemble wordt direct in mijn huiskamer geprojecteerd de snare die voel je gewoon en de lucht uit de blaas instrumenten dito je kunt ze bijna vast pakken zo levens echt dat dit is.
Dat ik oude opnames slecht vind klinken danwel dat ze stijf zouden staan van vervorming is dus beslist niet waar.
Een ander verhaal wordt het met het album “The Distance To Here” van de groep “Live” en dan het bekende nummer “The Dolphins Cry”
Het is echt een bezoekje aan beter horen waard als je niet kunt horen dat dit nummer echt letterlijk stijf gaat van de vervorming.
En al helemaal als dit op een AKG K812 wordt gespeeld.
Voor het geval dat, ik bezit de originele cd hiervan alsook die van Brubeck dus mijn bevindingen zijn van het origineel dus geen streaming service als spotify tidal etc etc etc.
Ik zou je graag uit willen nodigen om hier deze bevindingen zelf te ervaren.
Jouw standpunt begrijp ik ook wel hoor echter ik zet daar een kanttekening achter.
Kijk ik vind het prima dat die boeren van de radio een opgeklopte in elkaar geknalde plat gewalste versie krijgen van een nummer wat geplugd moet worden.
Echter het uiteindelijke album wat in de winkel komt te liggen en waar ik mijn geld aan uit wil geven laat dat dan ongemoeid en geef het medium alle furore wat het te bieden heeft.
Maar ik ben bang dat we dit helaas niet meer zullen gaan zien, want zelfs zeer grote gevestigde artiesten zijn prooi geworden van deze onzin.
Fleetwood Mac, Heart, Pink Floyd, Melissa Etheridge, Celine Dion Abba etc etc etc.
Eind jaren 90 werd door het blad Elektuur hierover vragen gesteld aan diverse platen maatschappijen denk aan EMi CBS Ariola etc etc.
Bijna allemaal kwamen met het antwoord dit is “De wens” van de artiest.
Ik hoef denk ik niet te vertellen wat ik van dit antwoord vind.
Stefan, allereerst netjes dat je de moeite neemt om te reageren. Je schrijft inderdaad in je artikel al een aantal belangrijke issues en het is zeker geen slecht artikel.
Wat jammer is is de trend naar maximale loudness. Vaak komt die zelfs van de uitvoerenden af (helaas) om maar zo hard mogelijk op de radio te zijn. Radiostations doen er dan nog een schepje bovenop met hun processing om in de overvolle fm band overeind te blijven en hun stokkemasker vol te duwen.
Bij live optredens hoor ik het helaas ook steeds vaker, alles door dikke compressie zodat er alleen nog een luide platte soep uit de speakers komt. De overheid wil nu de maximale geluidsdruk gaan reguleren (en ja 104dB is nog steeds kneiterhard) maar met wat meer dynamiek in wat er uit de speakers komt krijgen je trommelvliezen soms nog een rustmomentje ondanks een hoge maximale geluidsdruk. Gehoorproblemen bij de jonge generatie zouden niet zo groot zijn met meer dynamiek in waar ze naar luisteren.
Ik ben wat ouder en kom nog uit de tijd van analoge mengtafels, een foh rackje met max 2 compressors (ook toen soms nodig) en foh techneuten met oren. Veel van de bands hadden ook nog kwaliteit als muzikant (zelfs de drummer was niet de stoorzender op het podium) waardoor je gewoon kon genieten van een optreden, zonder noodzaak voor oordoppen.
Een van jullie andere blogs gaat daar ook (deels) op in, de blog over monitoring.
De andere reageerder (Pieter) is een goede vriend van me met een enorme muziekcollectie. Hij heeft bv meerdere versies van dezelfde cd, waardoor hij kan laten horen waar het mis gaat. Dat los van het feit dat je het kunt meten, muziek blijft een gevoelsding.
De distortion waar Pieter op doelde is denk ik een andere dan waar jij (terecht) op terugkomt. Een gitaar op een buizenversterker klinkt immers warmer dan op een transistor versterker door de distortion van de buizen. Waar Pieter op doelt (denk ik) is de distortion van de flatlines die je op steeds meer cd’s tegenkomt, een audio signaal met een vlakke top. Die kun je op bv een oscilloscope zien. Pieter kan je vast wat voorbeelden geven waar je dat zelf ook kunt zien in de output van de cd.
Misschien is het een onderwerp om nog eens een blog extra aan te wijden. Je hebt vast Pieters mail adres (anders mail mij maar direct). Neem eens contact met hem op, hij kan je dingen laten horen.
Benno en Pieter, ik beantwoord jullie even in één bericht,
We willen onze klanten aanmoedigen om goede muzikale keuzes te maken en gelukkig kan dat tegenwoordig. Dankzij loudness normalisation op streaming services is het niet meer nodig om je producties zwaar te compressen als de muziek daar niet om vraagt. Sommige muziek vraagt hier echter wel om. The Dolphin’s Cry is een mooi voorbeeld van muziek waarbij een aggressieve aanpak wel op z’n plek is als je het mij vraagt. Deze plaat stamt natuurlijk wel uit de begindagen van de loudness war dus is deze crunchy sound deels ontstaan in een poging om het RMS level op te krikken en dat hoeft tegenwoordig niet meer. Uiteraard zijn er nog steeds artiesten en technici die de afgelopen twee decennia onder een steen hebben geleefd. Ik weet zeker dat de nieuwe Foo Fighters plaat beter had geklonken als ze hem een dB of 6 zachter hadden gemasterd. Kortom: gebruik compressie en distortion als creatief middel en niet puur om je muziek harder te maken.
Zo blij als ik ben met loudness normalisation, zo teleurgesteld ben ik over de vele ge-remasterde albums die op streaming services verschijnen. Deze klinken zelden beter dan het origineel. Als jullie een petitie opzetten om naar de betreffende platenmaatschappijen te sturen dan kunnen jullie rekenen op mijn handtekening.
Indien men streeft naar een productie met een vervorming van 99,997% dan is dit the way to go!
Daarom ook dat zowat alle produkties vanaf het milennium eendagsvliegen zijn en geen hond meer een nummer kan herinneren uit die tijd
Kijk dat was in de jaren 80 wel anders dat is nog steeds bekend en geliefd door het gtote publiek en wat denk je met dat halfbakken buizen transistor materiaal wat er was maar liefst 0,003% vervorming de rest pure muziek
Gek he dat dat blijvertjes zijn?
Beste Pieter,
Dus je zegt dat er een verband is tussen het distortion-percentage en de populariteit? Misschien is het dan interessant om eens te kijken naar muziek van voor de jaren 80. Platen uit de jaren 50 en 60 staan bol van de distortion maar die worden nog steeds gedraaid. Luister eens naar the Beatles of Elvis Presley. Om maar een paar ‘eendagsvliegen’ te noemen.
Jammer dat jullie platte soep engineering zo promoten.
Liever leer je ze weer om fatsoenlijke opnames te maken met een stevige dynamiek in plaats van die 5dB die tegenwoordig normaal lijkt.
Ik geeft toe, de titel van het artikel heeft een hoog ‘clickbait’ gehalte. Hier heb ik bewust voor gekozen omdat er, ondanks de breedgedragen roep om de loudness war te stoppen, nog steeds veel vraag is naar luide producties. Zoals je verder hebt kunnen lezen benadruk ik het belang van een goede compositie, beschrijf ik bij de tips over limiting en filtering ook de nadelen ervan en zet ik tot slot ook vraagtekens bij het nut van extreem limiten.
Volgens mij zijn we het eigenlijk best wel met elkaar eens.