Als een robot je muziek maakt, wie krijgt dan de inkomsten?

Muzikanten en muziekplatforms hebben AI nu definitief omarmd. Geavanceerde algoritmen en machine learning-technologieën maken het mogelijk om creatieve processen te verbeteren, muziek efficiënter te maken en de ervaring van muziekliefhebbers te verrijken. Maar als advocaat is gastblogger Sander Petit niet blind voor de juridische valkuilen. Als jij een deuntje laat componeren door een AI, wie is dan de schrijver? Zomaar een filosofische vraag.

• Intellectueel eigendom op muziek
• Krijgt kunstmatige intelligentie auteursrecht?
• Wil de echte maker opstaan
• Publishers en rechtenorganisaties: geen exclusiviteit, geen geld
• Naburige rechten voor nerds?
• Tempo maken met nieuwe wetten
• Zie ook

Intellectueel eigendom op muziek

Een van de belangrijkste juridische vraagstukken die oprijst bij het gebruik van AI in de muziekindustrie is het aspect van intellectueel eigendom op muziek. AI heeft de manier waarop muziek wordt gecomponeerd, geproduceerd en gedistribueerd veranderd. Terwijl AI de deur opent naar nieuwe creatieve mogelijkheden, roept het ook belangrijke vragen op over de bescherming van rechten van muzikanten, componisten en producenten. In dit artikel zullen we de essentiële concepten van muziek auteursrecht en naburige rechten onderzoeken en kort de impact van AI op deze rechten bespreken.

Krijgt kunstmatige intelligentie auteursrecht?

Auteursrecht is een juridisch concept dat de exclusieve rechten verleent aan de maker van een origineel werk, inclusief muziekcomposities en songteksten. Het geeft de auteur het recht om te bepalen hoe het werk wordt gebruikt, gereproduceerd, gedistribueerd en gepresenteerd aan het publiek. Met AI die nu in staat is om muziek te genereren, rijst de vraag of deze door een algoritme gecreëerde muziek ook in aanmerking komt voor auteursrechtelijke bescherming.

Wil de echte maker opstaan

Een uitdaging bij AI-gegenereerde muziek is het beantwoorden van de vraag of er wel sprake is van een ‘werk’ in de zin van de Auteurswet en daarna het bepalen van het makerschap. Traditioneel gezien is de menselijke componist de auteur van een muziekstuk, maar met AI die de mogelijkheid heeft om unieke composities te maken, wordt de vraag relevant: wie is dan de echte maker? Ik stelde een hierover een vraag aan ChatGPT en die gaf niet geheel verrassend als antwoord: Juridische systemen moeten mogelijk worden aangepast om AI als ‘auteur’ te erkennen, of om degenen die de AI hebben gemaakt als auteurs te beschouwen. AI claimt dus nu al rechten!

Publishers en rechtenorganisaties: geen exclusiviteit, geen geld

Ook voor publishers en voor collectieve rechtenorganisaties, zoals Buma/Stemra, is deze vraag relevant. Want je kan wel handelen in composities en teksten, maar als er geen rechten op zitten omdat de maker niet menselijk is, dan is het ook lastig om er geld mee te verdienen. Dat geld wordt natuurlijk (ook) verdiend vanwege de exclusiviteit om over de werken te beschikken en de licentievergoedingen die worden betaald om de werken te mogen gebruiken. Geen recht betekent geen exclusiviteit. Geen exclusiviteit betekent geen, of in ieder geval veel minder geld.

Overigens moet er ook worden gekeken of de output inbreuk heeft gemaakt op het materiaal dat als trainingsdata wordt gebruikt door het AI-prompt en als dat zo is, of er wellicht uitzonderingen op de regel zijn.

Naburige rechten voor nerds?

Terwijl auteursrecht de componist beschermt, beschermen naburige rechten degenen die betrokken zijn bij het maken van een opname, zoals de artiesten en de producenten. (Lees hoe masterrechten precies werken.) Als een AI-systeem de muziek creëert, wie heeft dan recht op de naburige rechten? Zijn het de muzikanten die de algoritmen hebben getraind of de eigenaar van het AI-platform of de schrijver van de AI-code? Voor de mastereigenaar is er geen creatieve drempel waarna een recht ontstaat, zoals bij het auteursrecht. Het gaat ‘slechts’ om het initiatief en verantwoordelijkheid voor een opname. Dat brengt interessante eigendomsvragen met zich mee. Want, aan wie moet toestemming worden gevraagd als je een track wil samplen of de muziek wil gebruiken in een video? Als we dat met de metadata een beetje goed gaan regelen, dan zou het best een de spaghetti aan rechten kunnen oplossen en kan er een one-stop-shop komen voor het regelen van licenties voor muziekgebruik.

Tempo maken met nieuwe wetten

Wat als de makers van wetten, advocaten en rechters niet begrijpen hoe techniek en muziek werkt? Of andersom, wat als technici en musici niet weten hoe de wet werkt? Dan blijft het systeem ‘reactief’. Het zal te te traag zijn om aan te sluiten bij wat er ‘speelt’. Om die complexe vraagstukken rond AI, muziek-auteursrecht en naburige rechten aan te pakken, moeten juridische experts, technologische pioniers én muzikanten en muziekbedrijven samenwerken. Een multidisciplinaire aanpak. Dan maak je een juridische structuur die evenwichtig en toekomstbestendig is.

Goed nieuws: zo’n beetje alle juridische cursussen en opleidingen over intellectueel eigendom bevatten intussen een element over kunstmatige intelligentie. En het Bax Music Blog nu ook! Samen maken we de toekomst, en dat klinkt me als als muziek in de oren.

Zie ook

» Muziekrechten, copyright, auteursrecht uitgelegd door een advocaat
» Wat is Buma/Stemra en waarom lid worden?
» Hoe zit het met rechten op artiestennamen?
» Weet jij als muzikant wie je doelgroep is? Stel jezelf deze 6 vragen
» Platendeals voor muzikanten – Advies van een advocaat
» Publishing deals voor muzikanten – Een advocaat legt uit
» Hoe verkoop je een beat?
» Hoe je als ghost producer kapitaal voor je carrière kan maken
» Tien manieren om als muzikant geld te verdienen

Gastblogger Sander Petit

Sander Petit is muziekadvocaat in Amsterdam en oprichter van Petit Legal. Hij staat ook wel bekend als De Dance-advocaat, maar vertegenwoordigt evengoed rappers, beatmakers, platenmaatschappijen, managers, festivals, singer-songwriters en bijvoorbeeld bands en eigenlijk iedereen die iets met intellectueel eigendomsrecht, contracten- en mediarecht te maken heeft. Je kan bij hem terecht voor praktisch en duidelijk juridisch advies, het opstellen, beoordelen of uitonderhandelen van contracten, maar ook voor geschillen en procedures bij de rechter. Om de kloof tussen de juridische wereld en de creatieve industrie te dichten, deelt Sander veel van zijn kennis via zijn website. Daarnaast is hij oprichter van Backstage Legal. Volg Sander via Facebook en Instagram om op de hoogte te blijven van de laatste juridische ontwikkelingen op muziekgebied en allerlei handige tips en tricks. Sander treedt naast zijn carrière als advocaat ook op als DJ in clubs en op festivals in binnen- en buitenland.

Foto: Nortoir / Wouter Wolfkamp

Muziekrechten, copyright, auteursrecht uitgelegd door een advocaat Publishing deals voor muzikanten – Een advocaat legt uit Platendeals voor muzikanten – Advies van een advocaat Rechten van muzikanten – Goed geregeld in Nederland? Hoe zit het met rechten op artiestennamen? Hoe zit het met de rechten op merknamen van artiesten?