Hoe neem ik een piano op?
Gepubliceerd op dinsdag 19 december 2017
Ben je singer-songwriter, toetsenist in een band, componist of geluidstechnicus? Dan wil je vroeg of laat misschien het geluid van een echte akoestische piano opnemen. Dus niet de vooraf opgenomen klanken van bijvoorbeeld een Steinway of Yamaha C7 sample library – hoe mooi dit ook klinkt – maar je eigen, unieke sound. Hoe pak je het opnemen van een piano aan? En wat voor microfoons heb je nodig om die piano-opnames te maken? Waar zet je ze neer? Een hele klus, maar het onderstaande blog lezen is al het halve werk.
Opmerking vooraf: We gaan het hebben over het opnemen van een piano, niet over de versterking ervan op een podium. Je krijgt in dat laatste geval namelijk te maken met zaken als rondzingen, wat weer voer is voor een ander blog!
Microfoons voor piano-opnames
Voor het opnemen van piano’s worden over het algemeen condensatormicrofoons gebruikt. Piano’s zijn namelijk enorm dynamisch en hebben een heel groot frequentiebereik. Dynamische microfoons zijn in beide opzichten te beperkt en bovendien kleuren ze het geluid behoorlijk. Ze zijn daarom minder geschikt voor deze toepassing. Het is ook belangrijk dat je microfoon een goede ‘off axis-respons’ heeft. Dat betekent dat ook de geluiden die de microfoon van opzij bereiken ongekleurd worden geregistreerd. Dit is belangrijk omdat piano’s grote instrumenten zijn die over de volle breedte geluid projecteren. Kleinmembraan-condensatormicrofoons presteren over het algemeen beter op dit gebied dan grootmembraan-condensatormicrofoons. Toch worden grootmembraan-modellen ook regelmatig gebruikt, dus je hoeft niet meteen nieuwe microfoons te kopen. De klank is minder direct en minder neutraal, wat prettig kan zijn.
Piano in stereo opnemen?
Voor het opnemen van een piano wordt meestal een stereopaar microfoons gebruikt. Niet alleen omdat stereo spannender klinkt dan mono, maar ook omdat de tonen gelijkmatiger worden geregistreerd. Als je slechts één microfoon in het midden boven de snaren hangt, heb je kans dat de heel hoge en heel lage tonen veel zachter worden opgenomen dan de middelste tonen. Stereo-opstellingen die zich goed lenen voor het opnemen van piano’s zijn X/Y en A/B. Bij een X/Y-opstelling zet je twee microfoons met de capsules tegen elkaar aan onder een hoek van 90 graden. Dit is de eenvoudigste en meest veilige opstelling. De spreiding is aanzienlijk groter dan met één microfoon. En omdat de capsules tegen elkaar aan staan, hoef je niet bang te zijn voor faseproblemen. Met een A/B-opstelling zet je de microfoons verder uit elkaar en kun je de spreiding nog verder vergroten. Omnidirectionele microfoons (klein– of grootmembraan) komen bij A/B-opstellingen goed van pas. Met deze richtingskarakteristiek heb je een meer natuurlijke off axis-respons dan met een cardioïde patroon en je loopt ook minder het risico dat je een gat in je stereobeeld krijgt. Bij X/Y zou het geluid echter mono worden als je omnidirectioneel gebruikt, dus dan zijn cardioïde microfoons (klein of groot) de juiste keus.
Piano-opnames voor pop en rock
Het maakt enorm uit waar je de microfoons op richt. Bij zowel staande piano’s als bij vleugels is het belangrijk dat je de klep open zet. Anders krijg je een heel dof geluid. Bij sommige piano’s kun je de klep er zelfs helemaal afhalen. Hoe dichter je de microfoons bij de hamers plaatst, hoe beter je de aanslag hoort. Hoe meer je de microfoons naar het midden van de snaren schuift, hoe voller het geluid wordt. Let erop dat je de microfoons niet te dicht bij de snaren zet, want dan worden sommige snaren veel harder opgepikt dan andere. 30 centimeter is een mooi uitgangspunt.
Microfoon-opstelling voor klassieke pianomuziek
Als je op zoek bent naar een wat meer klassiek georiënteerd geluid, dan kun je de microfoons ook wat hoger zetten of zelfs enkele meters buiten de piano. Zo lijkt het meer alsof je naar een concert luistert. Vanuit de pianist gezien, projecteert een vleugel naar rechts. Dat komt door de klep. Dat is ook precies de plek waar je de microfoons het beste neer kunt zetten. Bij een staande piano kun je de microfoons het beste achter de pianist zetten. Je kunt experimenteren met de hoogte van de microfoons, zolang de microfoons de snaren maar kunnen ‘zien’.
Heb jij nog goede tips & tricks voor het opnemen van een akoestische piano? Deel ze hieronder!
Zie ook
> Kleinmembraan-condensatormicrofoons
> Grootmembraan-condensatormicrofoons
> Externe audio interfaces
» Piano: geschiedenis, techniek & meer!
> Blog: Microfoonopstellingen bij stereo-opnames
> Blog: Hoe neem je met minimale middelen een goede demo op?
> Blog: Drums opnemen
> Dynamische instrumentmicrofoons
> Piano sample libraries
> Midi-keyboards
> Digitale piano’s
Stefan werkt sinds 2015 bij Bax Music. In zijn vrije tijd is hij regelmatig in de weer met allerlei studio-apparatuur zoals microfoons, compressors en equalizers. En als hij aan het werk is trouwens ook. Verder is hij ook vaak op het podium te vinden, maar dan als drummer.
Opnames maken van shakers, tamboerijns en andere handpercussie
Microfoon-opstellingen bij stereo-opnames
Hoe je een koor moet opnemen
Singer-songwriter opnemen – Zo doet een geluidstechnicus dat
Cajon opnemen & versterken – Wat is de beste methode?
Dialoog opnemen bij je video’s? Gebruik de juiste microfoon
Hoi Maarten,
Erg bedankt voor je reactie. Ik heb inmiddels de audio interface van devine en de DAW FL studio. Nu vraag ik me eigenlijk af wat ik waar op aan sluit, zodat ik kan opnemen op mijn roland fp30x. Ik heb geprobeerd met een jack kabel, maar hij maakte wel verbinding toen ik een usb 2.0 koppelde met de laptop. Waarvoor gebruik ik de jack kabels en kan dit ook zonder? Zo niet hoe sluit ik dit waar aan? En heb ik nog iets anders nodig?
Bedankt alvast voor de reactie!
De audio interface stuit je aan op je laptop via usb. Vervolgens sluit je de jack uitgangen van je Roland FP-30X aan op de mic/line ingangen aan de achterkant van de interface. Op de bovenkant draai je de ‘gain 1’ en ‘gain 2’ knoppen iets open zodat het geluid van je Roland FP-30X hard genoeg binnenkomt in je DAW. Welke versie van FL Studio heb je? Ik zie namelijk dat je met FL Studio Fruity Edition geen audio kunt opnemen.
@Sidney
Audio interface maakt niet wezenlijk uit. Focusrite, Devine, Audient, Steinberg, Native Instruments… kies maar iets. Ze doen in de kern allemaal hetzelfde. Het enige wat echt belangrijk is, is het aantal inputs. Voor je piano heb je er twee nodig. De kleinste interfaces hebben één input, maar die zijn eigenlijk bedoeld voor – bijvoorbeeld – voice-over werk of elektrische gitaaropnames. Zo gauw je interface twee inputs heeft ben je eigenlijk ready-to-go.
DAW: maakt niet uit. Zolang een DAW audio op kan nemen (en volgens mij doen ze dat werkelijk allemaal) of MIDI-data kunnen verwerken (en volgens mij doen ze dat ook werkelijk allemaal) zit je goed. Het enige echte verschil tussen de DAW-pakketten is je eigen smaak/voorkeur. De ene DAW heeft deze lay-out, de andere DAW heeft andere hotkeys etc. etc.
Gratis of betaald maakt hier niet echt veel uit. Er zijn gratis DAW-pakketjes, instapversies etc. Zo gauw ze audio en MIDI-data op kunnen nemen, dan zit je goed. (MIDI-data is dus informatie als: ‘welke toets druk je in en met welke speelsterkte’, het zegt niks over de klank die je hoort.)
DAW voor piano… maakt niet uit. Een opname is een opname, of dat nou een trompet of een piano is.
De enige opmerking die ik daarbij wil plaatsen is dat je mogelijk een degelijke (visueel mooie) partituur wilt kunnen maken, geheel volgens de notatieregels. Dat is nog wel een mogelijk verschil tussen de diverse DAW-pakketten. Kwestie van voorbeelden bekijken. Zelf vind ik Steinberg Dorico een mooi pakket voor partituren. Maar goed; smaken verschillen!
En welke DAW zou ik dan het best kunnen gebruiken? En heb ik hier altijd de betaalde versie voor nodig? En dan bedoel ik welk programma werkt het best voor piano composities?
En hoe scoort de: Focusrite Scarlett 2i2 4th gen audio interface? Of is deze voor mij geen optie.
Groet,
Yendis
Hoi Stefan,
Ik heb een digitale piano/keyboard, (de Roland fp30x) ik heb afgelopen jaar mijn eigen stuk uitgebracht, hierbij heb ik hulp gehad in een professionele studio (opgenomen op een vleugel), dit was best prijzig. Ik wil dit voortaan eigenlijk vanuit huis doen zodat mij dit minder kost en ik dit in het vervolg zelf kan doen. Nu is mijn vraag of het mogelijk is om dit ook op de zelfde manier te doen met mijn digitale piano, of kan dit niet aangezien deze geen snaren heeft? Zo niet hoe kan ik dit dan het beste doen? En wat heb ik dan nodig/adviseer je mij aan te schaffen?
Groet,
Yendis.
Het is heel makkelijk om je digitale piano op te nemen. Je hebt geen microfoons nodig maar wel een audio interface om de line uitgangen van je FP30x op aan te sluiten. Met een audio interface voorzie je je computer va professionele audio in- en uitgangen. De Devine Centro 2i2o is een betaalbare maar goede audio interface die makkelijk is in gebruik. Het aansluiten doe je met twee jack kabels.
Hallo
Ik wil graag als gevorderde amateurpianist mijn eigen muziek opnemen van mijn Ritmuller staande piano, zowel klassiek als populair. Om een redelijk goede weergave te krijgen wil ik u vragen welke apparatuur ik hiervoor nodig heb tegen een redelijke prijs.
Met een set kleinmembraan condensatormicrofoons kom je een heel eind, bijvoorbeeld de Lewitt LCT 140 AIR stereo pair. Als je de klep van de piano opnenzet en de microfoons erboven hangt, ieder met een gelijke afstand van de centrale C, dan heb je een mooi evenwichtig stereobeeld.
Je kunt deze microfoons aansluiten op een computer via een audio interface of op een stand alone recorder. Als je wilt opnemen met je computer dan heb je ook een DAW app nodig.