Plaatsing van studiomonitoren: waar op te letten
Gepubliceerd op dinsdag 4 april 2017
Om goede opnames en mixen te kunnen maken is een goede afluistering noodzakelijk. Met een combinatie van goede, neutrale studiomonitoren en een studio-koptelefoon kun je een goed beeld krijgen van hoe je productie het zal doen in de buitenwereld. De plaatsing van je studiomonitoren én de indeling van je studio is daarbij erg belangrijk. Hieronder vind je een aantal tips om door de juiste plaatsing het maximale uit je monitoren te halen.
Monitoren
Net zoals een ideale studio bestaat ook de ideale monitor niet. Een optimaal geluid ligt aan je persoonlijke voorkeuren. Dit wordt onder meer bepaald door je eigen smaak en de bouw van je lichaam. Een goede monitor kan dus per persoon verschillen. We kunnen echter wel kijken naar de technische gegevens van een monitor. Hierbij is onder meer van belang dat de frequentierespons zo vlak mogelijk is. Een ideale monitor geeft het volledige spectrum weer van wat een mens kan horen zonder pieken en dalen. Dat is 20 Hz tot 20 kHz. Helaas is het nog niet mogelijk om zulke monitoren te maken. Bovendien zijn hele lage frequenties niet goed weer te geven in kleine ruimtes dus gaan near-field monitors over het algemeen niet veel lager dan 50 Hz.
Subwoofer
Je kunt er ook altijd voor kiezen om je near-field setup uit te breiden met een subwoofer. Zo krijg je toch een beetje een indruk van hoe je tracks klinken op een full range PA. Lage frequenties zijn niet erg richtingsgevoelig, daarom is één subwoofer meestal voldoende. Ook de plaatsing komt minder precies. Het is wel belangrijk dat je subwoofers niet in een hoek plaatst. Dan kunnen er namelijk build-ups in het laag ontstaan. Zet je subwoofer ongeveer binnen dezelfde straal waarbinnen je speakers staan. Als je de subwoofer veel dichterbij of veel verder weg zet kun je te maken krijgen met looptijdverschillen en faseproblemen.
Studioruimte
In dit blog zal ik regelmatig naar onze blogpost over studio-akoestiek verwijzen. Monitorplaatsing en de akoestiek van je studio zijn namelijk nauw verbonden met elkaar. Ongeveer 50% van het geluid dat je hoort komt namelijk niet rechtstreeks uit de luidsprekers. Het zijn weerkaatsingen (reflecties) van alle objecten in je controlroom. In een goed ontworpen studio zijn deze reflecties zo diffuus mogelijk. Ook worden alle frequenties in gelijke mate weerkaatst.
Afstand
Elke speaker heeft een ideale luisterafstand. Near-field monitors klinken bijvoorbeeld het neutraalst op een afstand van 50 tot 150 cm tot de luisteraar. Dit type speaker heeft een aantal grote voordelen en daarom tref je ze aan in vrijwel iedere studio. De akoestiek van de luisterruimte speelt bijvoorbeeld een veel kleinere rol als je zo dichtbij kunt zitten. Verder geven near-field speakers een vrij realistisch beeld van hoe je productie bij de luisteraars thuis op kleine speakers zal klinken. Mid-field en large-field monitors geven het beste geluidsbeeld op een afstand van 2 tot 3 meter tot de luisteraar. Deze speakers tref je dan ook alleen aan in grote studio’s met een goede akoestiek.
Symmetrie
Voor een realistisch stereobeeld en een gelijkmatige frequentierespons is het belangrijk dat je je studio symmetrisch inricht. Om te beginnen moet je ervoor zorgen dat je als luisteraar een gelijkbenige driehoek vormt samen met je speakers. In de afbeelding hieronder zie je dat de afstand tussen de speakers gelijk is aan de afstand tussen de luisteraar en de speakers. Vervolgens moet je er ook voor te zorgen dat de reflecties van de zijmuren je oren tegelijk bereiken. Dit doe je door de afstand tussen je rechter speaker en de rechter zijmuur gelijk te maken aan de afstand tussen je linker speaker en de linker zijmuur. Kies tussen de achtermuur en je speakers een andere afstand dan die tussen je speakers en de zijmuren. Hiermee voorkom je dat één specifieke frequentie heel erg gaat resoneren.
Richten
In tegenstelling tot hi-fi speakers hebben studiomonitors een vrij kleine sweetspot. Ze klinken super gedetailleerd en natuurlijk als je er recht voor zit maar als je opstaat blijft hier weinig van over. De hoge frequenties zijn het meest gericht. Daarom is het belangrijk dat je de tweeters van je speakers op oorhoogte zet. Let er ook op dat je speakers die gemaakt zijn om rechtop te zetten niet plat neerlegt en vice versa. Dit kan het stereobeeld enorm vertekenen.
Ontkoppelen
Vaak worden monitors op een tafel (of mixer) geplaatst. Hierdoor kan de ondergrond mee gaan trillen. Dit zorgt ervoor dat het laag minder strak klinkt en er kunnen zelfs hinderlijke resonanties ontstaan. Met monitorpads kun je ervoor zorgen dat je speakers geen trillingen doorgeven aan de ondergrond. Je kunt dit soort problemen natuurlijk ook oplossen met speakerstatieven. Monitorpads en speakerstatieven zijn er in alle soorten en maten. Zorg ervoor dat je het model kiest die past bij het formaat en het gewicht van jouw speakers.
Zie ook
> Alle studiomonitors
> Wat is de beste studiomonitor voor mij?
> #homestudio101: Home studio akoestiek – tips en trucs
> Studiomonitors aansluiten
> Zelf thuis muziek produceren: dit heb je nodig
> Opnamen maken met behulp van een DAW: een introductie
Stefan werkt sinds 2015 bij Bax Music. In zijn vrije tijd is hij regelmatig in de weer met allerlei studio-apparatuur zoals microfoons, compressors en equalizers. En als hij aan het werk is trouwens ook. Verder is hij ook vaak op het podium te vinden, maar dan als drummer.
mijn homestudio zit op de zolderverdieping, met een puntdak. van de vloer naar de punt is het ongeveer 5 meter hoog. omdat ik niet in het midden wil zitten (grootste hoogte), zit ik nu aan de rechterkant, waarbij ik het rechtse deel van het dak meepak voor wat isolatie. ik zit in de breedte van de ruimte, omdat de lengte zeker 9 meter is ongeveer en het geluid anders totaal verloren gaat in de ruimte. enige nadeel is dat ik nu geen strakke muren heb en alleen rechts dus het aflopende puntdak als muur gebruik. ik heb links geen muur. hoe zou ik zoiets moeten behandelen? misschien toch over de lengte gaan zitten (dan heb ik 2 muren aan weerszijden, maar is de ruimte dus wel heel meters lang. tussenwand zou miss kunnen maar kost ook weer veel geld.
Ik denk inderdaad dat het een beter idee is om in de lengte te gaan zitten zodat je opstelling symmetrisch is. Dat is heel belangrijk voor een duidelijk stereobeeld. Die 9 meter lege ruimte achter je lijkt me alleen maar voordelig. Een achtermuur zorgt vaak voor problemen in het laag, maar daar zal jij geen last van hebben. Met zo’n grote ruimte kun je wel last krijgen van een lange galmtijd. Dit kun je oplossen met absorber panelen.
ik was een benieuwd omdat mn veel over de groote van studio monitors in ruimtes beschrijft en akoestiek vroeg ik mij dan af …op welk volume luister je dan een best een mix als deze factoren zo een rol gaan spelen dan moet je wel zo goed als alles open zetten ??
Het volume van je studiomonitoren heeft invloed op de frequentierespons en de dynamiek die je ervaart als je naar je mix luistert. Het is een goede gewoonte om je mix op een aantal vaste niveaus te beluisteren. De meest ‘vlakke’ frequentierespons krijg ja als je luistert op ongeveer 85 dB SPL. Dit is erg luid in een kleine studioruimte, dus ik raad niet aan om constant op dit volume te luisteren. Heel zacht luisteren heeft ook voordelen. Zo hoor je op laag volume bijvoorbeeld heel goed wat een compressor doet.
Goedemiddag.Aangeschaft 2 adam7 speakers en 2x3pins kabels.
Bia de tulpingang heb ik geluid maar via 3pins ingsng blijft de speker dood
Heb alles geprobeerd maar geen sound.
Het is mij n raadsel.
Enig idee wat de oplossing is.
Vriendelijke groet
Co.
Kun je me vertellen waar je je Adam speakers op hebt aangesloten?
Ik heb mijn monitoren op mijn bureau staan maar om een of andere reden klinkt de F noot niet goed als ze op deze plek staan. Op andere plekken is dit niet zo. Ik heb de monitoren in een driehoek gezet met de plek waar ik zelf zit en ook de akoestiek in de ruimte zou goed moeten zijn (ik heb een aardig aantal stoffen gordijnen en wand decoraties). Waar zou die aan kunnen liggen?
Als een bepaalde (bas)noot wegvalt of juist te hard klinkt heb je waarschijnlijk te maken met staande golven. Die toon komt dan precies overeen met de afstand (of de helft of een kwart daarvan) tussen twee muren of vloer en plafond. Door te spelen met de afstand tussen je speakers en de muur erachter kun je de basrespons aanzienlijk verbeteren. Je verschuift dan als het ware de hele driehoek naar voren of naar achteren. De hoogte van je speakers maakt ook uit. Als ze precies in het midden tussen je vloer en je plafond staan krijg je veel problemen in het laag. In dat geval kun je ze iets lager zetten en een beetje naar boven kantelen zodat de tweeters toch nog op je oren gericht zijn. Gordijnen hebben vrijwel geen effect op lage frequenties. Om het laag onder controle te krijgen kun je beter basstraps gebruiken.
En wat als je ze aan het plafond bevestigd?
Ik zie veel foto’s van studio’s met de Monitoren hangend…. wat er mooi uit ziet en ook in mijn geval veel ruimte bespaard.
Uiteraard kun je monitoren ook aan je plafond bevestigen. Een paar tips:
1. Voor de beste weergave in het hoog kun je het beste je tweeters op oorhoogte hangen. Als je speakers hoger komen te hangen kun je ze een beetje kantelen zodat ze toch op je oren gericht zijn.
2. Zorg ervoor dat je woofers niet precies in het midden tussen je vloer en je plafond hangen. Daar heb je het meest last van staande golven. Je kunt ze beter iets hoger of iets lager hangen.
3. Een groot nadeel van hangende speakers is dat je niet kunt experimenteren met de plaatsing. Ik zou je speakers dus eerst op statieven zetten en luisteren/meten waar ze het best klinken en ze vervolgens op die plek ophangen.
4. Als je je monitoren ophangt kun je geen gebruikmaken van monitor isolatie. Wanneer je plafond is gemaakt van beton is dat geen probleem. Een plafond van hout of gips zal met je speakers mee gaan trillen. Hier zul je dus een soort van ontkoppeling/isolatie moeten toepassen om dit te voorkomen.
Is er ook een soort van regel voor de afstand van je monitor en de wand erachter ? Hoever staat hij dus van de muur af?
Voor de afstand tussen je monitors en de achtermuur is niet echt een gouden regel. Een halve meter is een goed uitgangspunt. Ik heb wel wat tips die je helpen om de ideale afstand in jouw ruimte te vinden:
1. Zorg ervoor dat de afstand tot de achtermuur NIET hetzelfde is als de afstand tot de zijmuren.
2. Meestal heb je het minst last van staande golven als je op ongeveer 1/3 van de lengte van je ruimte gaat zitten. Je kunt eens kijken wat de mogelijkheden zijn als je vanuit deze positie een gelijkbenige driehoek maakt met je speakers en de tip hierboven in acht neemt.
3. Hang dikke absorbers of basstraps achter je monitoren.
Goede tip en helemaal mee eens!
Zie soundmatters.nl/tipsntricks, item over kamfiltering voor een eenvoudig rekenmodel waarmee je het effect van twee vaak voorkomende reflectiepaden (via achtermuur en plafond) op monitoring kunt evalueren.
De conclusie is dat je bij near-field of 1) demping moet toepassen, of 2) moet zorgen dat de afstand tot achtermuur en plafond groot is (opstelling niet tegen muur maar in midden van ruimte, met een hoog plafond).