Tweet
Waarom zou je moeten inlezen hoe dit moet? Alleen maar op je bureau plaatsen, en klaar, toch? Eigenlijk, zijn referentiemonitoren één van de meest belangrijke en invloedrijke elementen van je studio, en kunnen een studiosetup maken of breken. Je hoeft echt geen honderden euro's aan Genelec's uit te geven - met een goede kennis van de monitoringbasis, kun je al snel op een klein budget een accuraat systeem samenstellen.
Het kan ontzettend frusterend zijn om uren bezig te zijn om de perfecte mix te krijgen, om er daarna achter te komen dat het vreselijk klinkt in je auto, woonkamer of andere studio. Een goed monitorsysteem zorgt ervoor dat dit je niet overkomt, doordat zij je helpen met het produceren van mixes die helder en gebalanceerd zijn, én goed klinken op de meeste speakersystemen.
Wat is een goed monitorsysteem?
Of je nu opneemt, mixt of mastert, je monitoren zijn je eerste en belangrijkste referentiepunt. Goede studiomonitoren moeten je laten precies laten horen wat er opgenomen wordt. Met andere woorden, monitorluidsprekers moeten een in principe platte frequentiecurve laten zien, in plaats van het uitversterken van bepaalde frequenties om muziek fijner te laten klinken. Ze moeten ook stevig genoeg zijn om aan de eisen van een projectstudio te voldoen: een accurate, ongekleurde respons geven op elk volumeniveau.
De kwaliteit van je luidsprekers, gecombineerd met diverse kamerkarakteristieken, kan het verschil maken tussen een goede mix en een slechte. Daaorm moet je met de volgende drie punten rekening houden wanneer je studiomonitors opzet:
- monitorkeuze
- monitorplaatsing
- kamerakoestiek
Hoe kies ik de juiste monitoren?
Het kiezen van de juiste monitoren is grotendeels afhankelijk van hoe je ze wilt gebruiken. Zangers/songwriters hebben genoeg aan een compacte 5" monitorset, terwijl urban/hip-hop producers liever een grotere monitor plus een subwoofer willen om een betere basrespons te krijgen. De meeste studioeigenaars hebben een stereoconfiguratie nodig, maar een surround sound setup is ook nodig als je geluid wilt produceren voor TV, film of games.
Aangezien het monitorsysteem zo'n cruciale rol speelt in de studio, is het belangrijk om hoogwaardige monitoren aan te schaffen die bij je doeleinden passen. Het is daarom ook altijd beter om bij ons in de showroom te kijken, en naar een paar monitoren te luisteren voordat je kiest! Neem dan een eigen CD'tje mee, die je goed kent (een gekochte, niet gebrand!), en bel even naar de showroom, dan zetten wij je monitoren alvast voor je klaar (als ze op voorraad zijn)!
Wanneer je studiomonitoren test, luister je dus naar een opname die je goed kent. Vraag jezelf he tvoglende af:
- klinkt de bas goed en gecontroleerd, of ongelijk en modderig?
- is het stereoveld wijd genoeg, zodat je de scheiding tussen instrumenten kan horen?
- zijn de hoge frequenties zacht en helder, of hard en vermoeiend?
- hoor je details in de mix die je niet eerder hebt gehoord?
Een subwoofer gebruiken
Aangezien steeds meer subwoofers worden gebruikt in autosystemen, thuisbioscopen en voor achter de PC, is het ook belangrij kdat je de ultra-lage basfrequenties hoort in je track. Een subwoofer toevoegen aan je systeem kan een groot verschil maken qua basoutput. Door voorzichtig de sub te tunen met de stereomix, is het laag op een natuurlijke wijze verlengd, zodat he tgeluid uitgevuld wordt zonder dat je een "boem" krijgt, of een onnatuurlijk laag. Wanneer je hem goed integreerd, kan een subwoofer je totale monitorervaring verbeteren door het extreme laag van het frequentiespectrum wwer te geven.
Sommige subwowofers hebben een voetschakelaar meegeleverd of de mogelijkheid om deze aan te sluiten, zodat je de basoutput kan bypassen. Hierdoor is het gemakkelijk om te beoordelen hoe je mix klinkt op systemen met en zonder subwoofer.
Het kiezen van de juiste studiomonitoren is de eerste stap in het maken van een goede luisteromgeving. De volgende factor om te overwegen is goede monitorplaatsing.
Monitorplaatsing
De "location location location" cliché is niet alleen van toepassing op de huizenmarkt. Het is net zo goed (als het al niet meer is) van toepassing op luidsprekers en kamerakoestiek. Strategische monitorplaatsing is één van de meest belangrijkste factoren om je geluid goed te krijgen - en het is simpeler dan je zou denken. Goede plaatsing betekent de best mogelijke verhouding tussen je bureau, de luidsprekers en andere studiogear.
Wanneer het op monitorplaatisng aankomt, heb je vast wel eens gehoord van de "sweet spot". Dit refereert naar het zitten in het midden tussen twee luidsprekers, waar het stereobeeld geoptimaliseerd is. De sweet spot laat je het ware geluidsbeeld van muziek horen, zodat je goed kan beoordelen of je nu nog ergens moet EQ'en of niet terwijl je opneemt en mixt. Wanneer je je monitors positioneert, let dan op het volgende om de sweet spot maximaal te krijgen, en dus betere prestaties uit je monitorsetup te krijgen.
Richtlijnen voor monitorplaatsing
Zet je luidsprekers in een gelijkbenige driehoek vanuit de luisterpositie
Wanneer je mixt, is het belangrijk om zo dicht mogelijk bij het midden van de sweet spot te zitten. Pak je meest comfortabele zitpositie, en stel je monitor zo in dat het recht naar die positie staat. De "toe-in" hoek van elke luidspreker dien je voorzichtig te plaatsen in een gelijkbenige driehoek met de technicus (zie afbeelding). Let op, sommige multi-driver referentiemonitoren hebben een extra wijd dispersieveld en hoeven niet in een hoek geplaatst te worden!
Plaats monitoren symmetrisch binnen de kamer
Probeer de kamer symmetrisch te krijgen wanneer je monitoren opzet. Als bijvoorbeeld de linkerluidspreker 40 cm van de achtermuur aanstaat, en de rechterluidspreker 50 cm, plaats de rechterluidspreker dan ook op 40 cm om elke luidspreker een vergelijkbare akoestische omgeving te geven. Door het centreren van je luisterpositie met de muur, zal je systeem een betere helderheid in het laag hebben. In een rechthoekige kamer, krijg je het beste geluid door de luidsprekers in de lengte van de kamer te laten werken. Dit geeft de laagfrequente golven de mogelijkheid om zich te ontwikkelen voordat het de achtermuur raakt.
De afstand van de achtermuur moet niet gelijk zijn aan de afstand van de zijmuren
Het is altijd beter om de monitor op een andere afstand te plaatsen van de achtermuur ten opzichte van de zijmuren. Met andere woorden, als je monitors 20 cm van de achtermuur wegstaan, zet ze dan niet 20 cm van de zijmuren af.
Zet monitoren verticaal (oftewel zoals het hoort)
Het mag dan verleidelijk zijn om monitoren op hun kant te plaatsen, dit kan wel het stereobeeld grotendeels verminderen. Plaats de monitoren verticaal om de beste stereorepresentatie te krijgen.
Gebruik monitorstands wanneer mogelijk
Wanneer je je luidsprekers op een mixconsole of bureau zet, zullen de geluidsgolven van het platte oppervlak weerkatsen voordat ze je oren bereiken - waardoor de toonbalans, helderheid en beeldlocalisatie wordt verminderd. Door je monitoren op statieven te zetten zorg je ervoor dat vroegtijdige reflecties niet terugkomen in wat je hoort. (Als dit niet praktisch is, kun je in principe wel je luidsprekers voorzichtig neerzetten op je bureau of mixoppervlak)
Tip! Plaats schuimpads onder je luidsprekers! Dit zorgt ervoor dat je geen resonantietrillingen krijgt.
Tweeters op oorhoogte
Het is belangrijk om de monitoren zo te plaatsen, dat de tweeters op dezelfde hoogte als je oren staan.
Zet je monitoren niet in een hoek
Dit zorgt ervoor dat je geen basbuildups krijgt, die volgens de natuurkunde zich ontwikkelen in grens- en hoeklocaties.
Zet monitoren minsens 20-30 cm van de muur af
Dit zorgt ervoor dat geluidsgolven niet van de muur afketsen en terug naar jou reflecteren. Wanneer je monitoren gebruikt met basreflexpoorten, zorg dan voor genoeg ruimte om luchtstroomhindernissen te vermijden.
Gebruik van akoestieke ruimteregelingen
In een ideale opstelling, zijn je referentiemonitoren ver van de hoeken en muuroppervlakken geplaatst. Helaas, is dit voor vele beginnende studio's makkelijker gezegd dan gedaan. Als je ruimte tekort komt, probeer dan een ruimtecorrectiesysteem aan te schaffen, zoals de KRK ERGO. Dit zorgt voor veranderingen in de EQ, die compenseert voor verschillende monitorplaatsingen.
Full-space: weg van muren en hoeken
Half-space: tegen een muur, of op een bureau
Quarter-space: in een hoek of op planken aan een muur
Door de juiste ruimteinstellingen te kiezen voor je mixomgeving, kan je je niet-zo-ideale monitorplaatsing compenseren.
Afstemmen van je monitorplaatsing
Het vinden van de juiste monitorplaatsing kost tijd en geduld. Nadat je je monitors hebt opgesteld, kun je ze testen door een bekende CD te draaien. Probeer je monitors te bewegen totdat je een plaatsing hebt die een gebalanceerd geluid en een wijd stereobeeld biedt.
Wanneer je in de sweet spot zit, pas je het volume gelijkwaardig aan. Zorg ervoor dat als je een volumeverschil hoort tussen de luidsprekers, je ook eenzelfde verschil op je VU meters ziet.
Tip: je kan ook de volumeniveau's inregelen door een centraal gebalanceerde SPL meter neer te zetten. US Blaster heeft daar een vrij goedkope voor.
Het mag dan logisch klinken, maar zet geen spullen voor de monitors nadat je ze hebt opgezet. Als er computerschermen, 19 inch racks of andere gear tussen jou en je monitors staat, zal dat je klankbeeld aantasten.
Subwooferplaatsing
Als je een subwoofer gebruikt, kan zijn plaasting een ontzettend groot verschil maken in de basrespons. Je moet altijd de subwoofer op de vloer zetten - nooit op een tafel of luidsprekerstatief. Eén theorie zegt dat de beste positie voor een subwoofer in een 2-kanaals systeem op de vloer is, tussen je linker- en rechtermonitor - met de voorkant naar jou gericht en in de zelfde richting als de monitoren. Van daar, kun je je subwoofer's positie stellen totdat het het beste klinkt.
Een andere manier van subplaatsing is de subwoofer op een stoel te zetten in je luisterpositie. Met alleen de subwoofer actief, speel je wat muziek af met substantiele basfrequenties (pink noise werkt ook goed). Loop een beetje de kamer door en zoek naar een plek waar het geluid het "volst" is, maar ook het "strakst". Waar dat ook is, dat is waar je subwoofer naar toe gaat. Als je nog precieser wilt zijn, gebruik je een SPL meter in plaats van je oren, en doe je hetzelfde. (Als je een SPL meter gebruikt, gebruik dan ook pink noise als het testsignaal en zoek waar de spectrumrespons het platst is en het meeste laag heeft).
Kamerakoestiek
Net als licht, dat van een spiegel afketst, reizen geluidgolven de kamer door voordat ze je oren bereiken. Zommige geluidsfrequenties worden uitversterkt, andere weer verzwakt. Het resultaat zorgt voor een verandering in het klankbeld. Elk grensoppervlak (achtermuren, zijmuren, plafond, etc.) kan voor problematische reflecties zorgen, dus denk na over de reflectieve eigenschappen van de kamer wanneer je je monitoren opzet. Je kan de nauwkeurigheid van je monitorsysteem goed verbeteren door de sterkste reflecties in een kamer te neutralizeren.
De meeste mensen gebruiken een extra slaapkamer of andere rechthoekige ruimte voor hun projectstudio. Helaas, zullen kamers met parallele muren ook vaak het fenomeen "staande golven" veroorzaken. Dit gebeurt wanneer geluid van parallele oppervlaken afkaatst, en dan terug over zijn eigen pad reist, waardoor je faseannulering krijgt die storen met de amplituderespons van een kamer. Deze opstelling kan wat moeilijker zijn, het is zeker mogelijk om een rechthoekige kamer in een accurate monitorruimte te veranderen. Je kan reflecties minimalizeren en je luisterervaring verbeteren door de sonische karakteristieken van een kamer te analyseren, en aanpassingen te maken.
Ter uitbreiding, alles wat we horen is een combinatie van direct geluid en gereflecteerd geluid. In een studio, kunnen geluidsgolven bepaalde frequenties uitversterken en anderen verzwakken. Door dichter bij de luidsprekers te zitten, zul je meer direct geluid horen, en minder reflecties. Onthoud wel dat je de gelijkbenige driehoek aan moet houden wanneer je je luisterpositie wijzigt!
Akoestische kamerbehandeling
Elke kamer heeft een bepaalde soort akoestiekbehandeling nodig. Soms is dit simpelweg het voorzichtig plaatsen van booekkasten, banken en andere dingen in een kamer. Meestal is het echter nodig om geluidsabsorberende materialen te gebruiken. Een goede akoestische behandeling kan frequentiereflectie verminderen en de reverbkarakteristiek van een kamer afvlakken. Hierdoor zorg je ervoor dat vervelende reflecties de luisterpositie niet bereiken.
Absorptie
Het hoofddoel van absoptie is niet om een kamer te soundproofen, maar om de meest hinderlijke reflecties te neutraliseren. Dichtporeuze materialen, zoals een gordijn, glasvezel en akoestisch schuim, absorberen midden- en hoogfrequent geluid. Het is gemakkelijk om deze materialen aan muren en plafonds te bevestigen, om meerdere kamerreflecties te temmen en/of reflecties te dempen. In het algemeen is 4 cm aan akoestisch schuim effectief op frequenties te absorberen boven de 500 Hz, terwijl 8 cm schuim vanaf 250 Hz werkt.
Kijk eerst naar de potentiele reflectiepunen in je monitoromgeving. Zijn er ergens oppervlakken die het geluid terug naar de luisterpositie kunenn reflecteren? De meest hinderlijke oppervlakken zijn meestal de zijmuren, achtermuur, en de muur achter de luidsprekers. Deze oppvervlakken dienen voorzien te worden van absorberend materiaal.
Je kan ook draagbare absorptieoppervlakken maken door akoestisch schuim op MDF platen te bevestigen. Deze kunnen 6 tot 10 cm van de muur afgezet worden, waardoor je studioakoestiek verbetert zonder permanent de muren te veranderen. Je kunt zelfs de platen opnieuw indelen om een tijdelijke isolatiekamer voor vocals te creëren.
Omgaan met basfrequenties
Een oneven basrespons kan een groot problem zijn voor veel projectstudio's. Basfrequenties bouwen meestal op in hoeken en grenspunten, dus het centrale luisterpunt lijdt meestal aan een gebrek aan bashelderheid.
Basfrequenties gedragen zich anders dan mids en highs, dus de kamer optimaliseren voor low-end respons vereist weer unieke behandelingsmethoden. Materialen die hoge frequenties absorberen zijn vaak niet voldoende voor lage frequenties. Om lage frequenties goed te laten klinken moeten de meeste kamers voorzien worden van bass traps.
Bass traps gebruiken speciale absorbtiematerialen die de resonantie van lage frequenties verminderd. Je kan een groot deel aan ongewenste bas absorberen door deze blokken in hoeken, grenspunten of vrijstaand te plaatsen.
Je kan overigens een goedkope, tijdelijke basstrap maken door lagen tapijt en/of vloerbedekking rond een frame te wikkelen, zoals een boekenkast of een keyboardstand. Als je het nog op wielen zet is het helemaal makkelijk.
Als je monitorsysteem lage frequenties uitversterkt of verzwakt, zal je mix daaronder lijden. Je kan de frequentierespons van je kamer testen door verschillende testtonen te draaien. Je monitoren zouden elke testtoon op een consistent volumeniveau af moeten spelen (met hoogstens 5 dB afwijking). Let goed op de frequenties onder de 200 Hz. Gebruik een SPL meter om ervoor te zorgen dat het volume tussen de testtonen gelijk blijft. Maak aanpassingen aan je speakerplaatsing en kamerakoestiek totdat de frequentierespons over het gehele 20 Hz - 200 Hz spectrum consistent is.
Spreiding
Als je kamer wat kleiner is (minder dan 15 x 15 meter), kun je goede resultaten krijgen door voorzichtig absorbtiepanele nte plaatsen. Voor grotere kamers heb je echter geluidsgolfspreiders nodig. Spreiders zoijn akoestische grensputnen of panelen die de geluidsgolf terugreflecteren naar verschillende hoeken, waardoor je de lastige staande golven elimineert. Spreiders kun je bevestigen aan de muur en/of het plafond, zodat je reflecties weg van het centrale luisterpunt stuurt. Spreiding gebruiken kan ook zogenaamde flutter echo verminderen, en de weerkaatsingskarakteristiek van een kamer afvlakken door een complexer akoestisch pad te bouwen.
Je kan geluidsgolven ook spreiden door een muur aan grote boekkasten neer te zetten met absorberende en onregelmatig gevormde objecten.
Testen van je systeem
Na het uitproberen vandeze technieken, test je kamer opnieuw door naar nummers te luisteren die je al kent. Overweeg om een compilatie aan korte, professioneel gemixte nummers te maken die alle frequentiegebieden bevatten.
Probeer de plaatsing van je monitors te stellen totdat je een punt vindt dat een platte respons geeft door het gehele audiospectrum. Door dichter bij de luidsprekers te zitten, hoor je meer direct geluid.
Systeemniveau's
Wanneer je luistert op een hoog volume, kunnen je oren makkelijker de extreme hoge en lage frequenties in een mix waarnemen. Maar, wanneer de mix wordt afgespeeld op een lager volume, zijn onze oren veel minder gevoelig voor deze frequenties. Daardoor, klinkt een mix anders wanneer je het afspeelt op een hoog volume. Het mag dan misschien verleidelijk zijn om je monitoren op 0 dB te zetten, let er wel altijd op dat hard geluid slecht is voor je oren, en de relatie met je buren. Probeer je monitoroutput daarom tussen de 75-90 dB SPL te zetten. Een goede vuistregel is dat als je moet schreeuwen om jezelf verstaanbaar te maken, je te hard gaat.
Het kan ontzettend frusterend zijn om uren bezig te zijn om de perfecte mix te krijgen, om er daarna achter te komen dat het vreselijk klinkt in je auto, woonkamer of andere studio. Een goed monitorsysteem zorgt ervoor dat dit je niet overkomt, doordat zij je helpen met het produceren van mixes die helder en gebalanceerd zijn, én goed klinken op de meeste speakersystemen.
Wat is een goed monitorsysteem?
Of je nu opneemt, mixt of mastert, je monitoren zijn je eerste en belangrijkste referentiepunt. Goede studiomonitoren moeten je laten precies laten horen wat er opgenomen wordt. Met andere woorden, monitorluidsprekers moeten een in principe platte frequentiecurve laten zien, in plaats van het uitversterken van bepaalde frequenties om muziek fijner te laten klinken. Ze moeten ook stevig genoeg zijn om aan de eisen van een projectstudio te voldoen: een accurate, ongekleurde respons geven op elk volumeniveau.
De kwaliteit van je luidsprekers, gecombineerd met diverse kamerkarakteristieken, kan het verschil maken tussen een goede mix en een slechte. Daaorm moet je met de volgende drie punten rekening houden wanneer je studiomonitors opzet:
- monitorkeuze
- monitorplaatsing
- kamerakoestiek
Hoe kies ik de juiste monitoren?
Het kiezen van de juiste monitoren is grotendeels afhankelijk van hoe je ze wilt gebruiken. Zangers/songwriters hebben genoeg aan een compacte 5" monitorset, terwijl urban/hip-hop producers liever een grotere monitor plus een subwoofer willen om een betere basrespons te krijgen. De meeste studioeigenaars hebben een stereoconfiguratie nodig, maar een surround sound setup is ook nodig als je geluid wilt produceren voor TV, film of games.
Aangezien het monitorsysteem zo'n cruciale rol speelt in de studio, is het belangrijk om hoogwaardige monitoren aan te schaffen die bij je doeleinden passen. Het is daarom ook altijd beter om bij ons in de showroom te kijken, en naar een paar monitoren te luisteren voordat je kiest! Neem dan een eigen CD'tje mee, die je goed kent (een gekochte, niet gebrand!), en bel even naar de showroom, dan zetten wij je monitoren alvast voor je klaar (als ze op voorraad zijn)!
Wanneer je studiomonitoren test, luister je dus naar een opname die je goed kent. Vraag jezelf he tvoglende af:
- klinkt de bas goed en gecontroleerd, of ongelijk en modderig?
- is het stereoveld wijd genoeg, zodat je de scheiding tussen instrumenten kan horen?
- zijn de hoge frequenties zacht en helder, of hard en vermoeiend?
- hoor je details in de mix die je niet eerder hebt gehoord?
Een subwoofer gebruiken
Aangezien steeds meer subwoofers worden gebruikt in autosystemen, thuisbioscopen en voor achter de PC, is het ook belangrij kdat je de ultra-lage basfrequenties hoort in je track. Een subwoofer toevoegen aan je systeem kan een groot verschil maken qua basoutput. Door voorzichtig de sub te tunen met de stereomix, is het laag op een natuurlijke wijze verlengd, zodat he tgeluid uitgevuld wordt zonder dat je een "boem" krijgt, of een onnatuurlijk laag. Wanneer je hem goed integreerd, kan een subwoofer je totale monitorervaring verbeteren door het extreme laag van het frequentiespectrum wwer te geven.
Sommige subwowofers hebben een voetschakelaar meegeleverd of de mogelijkheid om deze aan te sluiten, zodat je de basoutput kan bypassen. Hierdoor is het gemakkelijk om te beoordelen hoe je mix klinkt op systemen met en zonder subwoofer.
Het kiezen van de juiste studiomonitoren is de eerste stap in het maken van een goede luisteromgeving. De volgende factor om te overwegen is goede monitorplaatsing.
Monitorplaatsing
De "location location location" cliché is niet alleen van toepassing op de huizenmarkt. Het is net zo goed (als het al niet meer is) van toepassing op luidsprekers en kamerakoestiek. Strategische monitorplaatsing is één van de meest belangrijkste factoren om je geluid goed te krijgen - en het is simpeler dan je zou denken. Goede plaatsing betekent de best mogelijke verhouding tussen je bureau, de luidsprekers en andere studiogear.
Wanneer het op monitorplaatisng aankomt, heb je vast wel eens gehoord van de "sweet spot". Dit refereert naar het zitten in het midden tussen twee luidsprekers, waar het stereobeeld geoptimaliseerd is. De sweet spot laat je het ware geluidsbeeld van muziek horen, zodat je goed kan beoordelen of je nu nog ergens moet EQ'en of niet terwijl je opneemt en mixt. Wanneer je je monitors positioneert, let dan op het volgende om de sweet spot maximaal te krijgen, en dus betere prestaties uit je monitorsetup te krijgen.
Richtlijnen voor monitorplaatsing
Zet je luidsprekers in een gelijkbenige driehoek vanuit de luisterpositie
Wanneer je mixt, is het belangrijk om zo dicht mogelijk bij het midden van de sweet spot te zitten. Pak je meest comfortabele zitpositie, en stel je monitor zo in dat het recht naar die positie staat. De "toe-in" hoek van elke luidspreker dien je voorzichtig te plaatsen in een gelijkbenige driehoek met de technicus (zie afbeelding). Let op, sommige multi-driver referentiemonitoren hebben een extra wijd dispersieveld en hoeven niet in een hoek geplaatst te worden!
Plaats monitoren symmetrisch binnen de kamer
Probeer de kamer symmetrisch te krijgen wanneer je monitoren opzet. Als bijvoorbeeld de linkerluidspreker 40 cm van de achtermuur aanstaat, en de rechterluidspreker 50 cm, plaats de rechterluidspreker dan ook op 40 cm om elke luidspreker een vergelijkbare akoestische omgeving te geven. Door het centreren van je luisterpositie met de muur, zal je systeem een betere helderheid in het laag hebben. In een rechthoekige kamer, krijg je het beste geluid door de luidsprekers in de lengte van de kamer te laten werken. Dit geeft de laagfrequente golven de mogelijkheid om zich te ontwikkelen voordat het de achtermuur raakt.
De afstand van de achtermuur moet niet gelijk zijn aan de afstand van de zijmuren
Het is altijd beter om de monitor op een andere afstand te plaatsen van de achtermuur ten opzichte van de zijmuren. Met andere woorden, als je monitors 20 cm van de achtermuur wegstaan, zet ze dan niet 20 cm van de zijmuren af.
Zet monitoren verticaal (oftewel zoals het hoort)
Het mag dan verleidelijk zijn om monitoren op hun kant te plaatsen, dit kan wel het stereobeeld grotendeels verminderen. Plaats de monitoren verticaal om de beste stereorepresentatie te krijgen.
Gebruik monitorstands wanneer mogelijk
Wanneer je je luidsprekers op een mixconsole of bureau zet, zullen de geluidsgolven van het platte oppervlak weerkatsen voordat ze je oren bereiken - waardoor de toonbalans, helderheid en beeldlocalisatie wordt verminderd. Door je monitoren op statieven te zetten zorg je ervoor dat vroegtijdige reflecties niet terugkomen in wat je hoort. (Als dit niet praktisch is, kun je in principe wel je luidsprekers voorzichtig neerzetten op je bureau of mixoppervlak)
Tip! Plaats schuimpads onder je luidsprekers! Dit zorgt ervoor dat je geen resonantietrillingen krijgt.
Tweeters op oorhoogte
Het is belangrijk om de monitoren zo te plaatsen, dat de tweeters op dezelfde hoogte als je oren staan.
Zet je monitoren niet in een hoek
Dit zorgt ervoor dat je geen basbuildups krijgt, die volgens de natuurkunde zich ontwikkelen in grens- en hoeklocaties.
Zet monitoren minsens 20-30 cm van de muur af
Dit zorgt ervoor dat geluidsgolven niet van de muur afketsen en terug naar jou reflecteren. Wanneer je monitoren gebruikt met basreflexpoorten, zorg dan voor genoeg ruimte om luchtstroomhindernissen te vermijden.
Gebruik van akoestieke ruimteregelingen
In een ideale opstelling, zijn je referentiemonitoren ver van de hoeken en muuroppervlakken geplaatst. Helaas, is dit voor vele beginnende studio's makkelijker gezegd dan gedaan. Als je ruimte tekort komt, probeer dan een ruimtecorrectiesysteem aan te schaffen, zoals de KRK ERGO. Dit zorgt voor veranderingen in de EQ, die compenseert voor verschillende monitorplaatsingen.
Full-space: weg van muren en hoeken
Half-space: tegen een muur, of op een bureau
Quarter-space: in een hoek of op planken aan een muur
Door de juiste ruimteinstellingen te kiezen voor je mixomgeving, kan je je niet-zo-ideale monitorplaatsing compenseren.
Afstemmen van je monitorplaatsing
Het vinden van de juiste monitorplaatsing kost tijd en geduld. Nadat je je monitors hebt opgesteld, kun je ze testen door een bekende CD te draaien. Probeer je monitors te bewegen totdat je een plaatsing hebt die een gebalanceerd geluid en een wijd stereobeeld biedt.
Wanneer je in de sweet spot zit, pas je het volume gelijkwaardig aan. Zorg ervoor dat als je een volumeverschil hoort tussen de luidsprekers, je ook eenzelfde verschil op je VU meters ziet.
Tip: je kan ook de volumeniveau's inregelen door een centraal gebalanceerde SPL meter neer te zetten. US Blaster heeft daar een vrij goedkope voor.
Het mag dan logisch klinken, maar zet geen spullen voor de monitors nadat je ze hebt opgezet. Als er computerschermen, 19 inch racks of andere gear tussen jou en je monitors staat, zal dat je klankbeeld aantasten.
Subwooferplaatsing
Als je een subwoofer gebruikt, kan zijn plaasting een ontzettend groot verschil maken in de basrespons. Je moet altijd de subwoofer op de vloer zetten - nooit op een tafel of luidsprekerstatief. Eén theorie zegt dat de beste positie voor een subwoofer in een 2-kanaals systeem op de vloer is, tussen je linker- en rechtermonitor - met de voorkant naar jou gericht en in de zelfde richting als de monitoren. Van daar, kun je je subwoofer's positie stellen totdat het het beste klinkt.
Een andere manier van subplaatsing is de subwoofer op een stoel te zetten in je luisterpositie. Met alleen de subwoofer actief, speel je wat muziek af met substantiele basfrequenties (pink noise werkt ook goed). Loop een beetje de kamer door en zoek naar een plek waar het geluid het "volst" is, maar ook het "strakst". Waar dat ook is, dat is waar je subwoofer naar toe gaat. Als je nog precieser wilt zijn, gebruik je een SPL meter in plaats van je oren, en doe je hetzelfde. (Als je een SPL meter gebruikt, gebruik dan ook pink noise als het testsignaal en zoek waar de spectrumrespons het platst is en het meeste laag heeft).
Kamerakoestiek
Net als licht, dat van een spiegel afketst, reizen geluidgolven de kamer door voordat ze je oren bereiken. Zommige geluidsfrequenties worden uitversterkt, andere weer verzwakt. Het resultaat zorgt voor een verandering in het klankbeld. Elk grensoppervlak (achtermuren, zijmuren, plafond, etc.) kan voor problematische reflecties zorgen, dus denk na over de reflectieve eigenschappen van de kamer wanneer je je monitoren opzet. Je kan de nauwkeurigheid van je monitorsysteem goed verbeteren door de sterkste reflecties in een kamer te neutralizeren.
De meeste mensen gebruiken een extra slaapkamer of andere rechthoekige ruimte voor hun projectstudio. Helaas, zullen kamers met parallele muren ook vaak het fenomeen "staande golven" veroorzaken. Dit gebeurt wanneer geluid van parallele oppervlaken afkaatst, en dan terug over zijn eigen pad reist, waardoor je faseannulering krijgt die storen met de amplituderespons van een kamer. Deze opstelling kan wat moeilijker zijn, het is zeker mogelijk om een rechthoekige kamer in een accurate monitorruimte te veranderen. Je kan reflecties minimalizeren en je luisterervaring verbeteren door de sonische karakteristieken van een kamer te analyseren, en aanpassingen te maken.
Ter uitbreiding, alles wat we horen is een combinatie van direct geluid en gereflecteerd geluid. In een studio, kunnen geluidsgolven bepaalde frequenties uitversterken en anderen verzwakken. Door dichter bij de luidsprekers te zitten, zul je meer direct geluid horen, en minder reflecties. Onthoud wel dat je de gelijkbenige driehoek aan moet houden wanneer je je luisterpositie wijzigt!
Akoestische kamerbehandeling
Elke kamer heeft een bepaalde soort akoestiekbehandeling nodig. Soms is dit simpelweg het voorzichtig plaatsen van booekkasten, banken en andere dingen in een kamer. Meestal is het echter nodig om geluidsabsorberende materialen te gebruiken. Een goede akoestische behandeling kan frequentiereflectie verminderen en de reverbkarakteristiek van een kamer afvlakken. Hierdoor zorg je ervoor dat vervelende reflecties de luisterpositie niet bereiken.
Absorptie
Het hoofddoel van absoptie is niet om een kamer te soundproofen, maar om de meest hinderlijke reflecties te neutraliseren. Dichtporeuze materialen, zoals een gordijn, glasvezel en akoestisch schuim, absorberen midden- en hoogfrequent geluid. Het is gemakkelijk om deze materialen aan muren en plafonds te bevestigen, om meerdere kamerreflecties te temmen en/of reflecties te dempen. In het algemeen is 4 cm aan akoestisch schuim effectief op frequenties te absorberen boven de 500 Hz, terwijl 8 cm schuim vanaf 250 Hz werkt.
Kijk eerst naar de potentiele reflectiepunen in je monitoromgeving. Zijn er ergens oppervlakken die het geluid terug naar de luisterpositie kunenn reflecteren? De meest hinderlijke oppervlakken zijn meestal de zijmuren, achtermuur, en de muur achter de luidsprekers. Deze oppvervlakken dienen voorzien te worden van absorberend materiaal.
Je kan ook draagbare absorptieoppervlakken maken door akoestisch schuim op MDF platen te bevestigen. Deze kunnen 6 tot 10 cm van de muur afgezet worden, waardoor je studioakoestiek verbetert zonder permanent de muren te veranderen. Je kunt zelfs de platen opnieuw indelen om een tijdelijke isolatiekamer voor vocals te creëren.
Omgaan met basfrequenties
Een oneven basrespons kan een groot problem zijn voor veel projectstudio's. Basfrequenties bouwen meestal op in hoeken en grenspunten, dus het centrale luisterpunt lijdt meestal aan een gebrek aan bashelderheid.
Basfrequenties gedragen zich anders dan mids en highs, dus de kamer optimaliseren voor low-end respons vereist weer unieke behandelingsmethoden. Materialen die hoge frequenties absorberen zijn vaak niet voldoende voor lage frequenties. Om lage frequenties goed te laten klinken moeten de meeste kamers voorzien worden van bass traps.
Bass traps gebruiken speciale absorbtiematerialen die de resonantie van lage frequenties verminderd. Je kan een groot deel aan ongewenste bas absorberen door deze blokken in hoeken, grenspunten of vrijstaand te plaatsen.
Je kan overigens een goedkope, tijdelijke basstrap maken door lagen tapijt en/of vloerbedekking rond een frame te wikkelen, zoals een boekenkast of een keyboardstand. Als je het nog op wielen zet is het helemaal makkelijk.
Als je monitorsysteem lage frequenties uitversterkt of verzwakt, zal je mix daaronder lijden. Je kan de frequentierespons van je kamer testen door verschillende testtonen te draaien. Je monitoren zouden elke testtoon op een consistent volumeniveau af moeten spelen (met hoogstens 5 dB afwijking). Let goed op de frequenties onder de 200 Hz. Gebruik een SPL meter om ervoor te zorgen dat het volume tussen de testtonen gelijk blijft. Maak aanpassingen aan je speakerplaatsing en kamerakoestiek totdat de frequentierespons over het gehele 20 Hz - 200 Hz spectrum consistent is.
Spreiding
Als je kamer wat kleiner is (minder dan 15 x 15 meter), kun je goede resultaten krijgen door voorzichtig absorbtiepanele nte plaatsen. Voor grotere kamers heb je echter geluidsgolfspreiders nodig. Spreiders zoijn akoestische grensputnen of panelen die de geluidsgolf terugreflecteren naar verschillende hoeken, waardoor je de lastige staande golven elimineert. Spreiders kun je bevestigen aan de muur en/of het plafond, zodat je reflecties weg van het centrale luisterpunt stuurt. Spreiding gebruiken kan ook zogenaamde flutter echo verminderen, en de weerkaatsingskarakteristiek van een kamer afvlakken door een complexer akoestisch pad te bouwen.
Je kan geluidsgolven ook spreiden door een muur aan grote boekkasten neer te zetten met absorberende en onregelmatig gevormde objecten.
Testen van je systeem
Na het uitproberen vandeze technieken, test je kamer opnieuw door naar nummers te luisteren die je al kent. Overweeg om een compilatie aan korte, professioneel gemixte nummers te maken die alle frequentiegebieden bevatten.
Probeer de plaatsing van je monitors te stellen totdat je een punt vindt dat een platte respons geeft door het gehele audiospectrum. Door dichter bij de luidsprekers te zitten, hoor je meer direct geluid.
Systeemniveau's
Wanneer je luistert op een hoog volume, kunnen je oren makkelijker de extreme hoge en lage frequenties in een mix waarnemen. Maar, wanneer de mix wordt afgespeeld op een lager volume, zijn onze oren veel minder gevoelig voor deze frequenties. Daardoor, klinkt een mix anders wanneer je het afspeelt op een hoog volume. Het mag dan misschien verleidelijk zijn om je monitoren op 0 dB te zetten, let er wel altijd op dat hard geluid slecht is voor je oren, en de relatie met je buren. Probeer je monitoroutput daarom tussen de 75-90 dB SPL te zetten. Een goede vuistregel is dat als je moet schreeuwen om jezelf verstaanbaar te maken, je te hard gaat.
Comment