Het signaal dat de cartridge van een platenspeler levert - ook wel een phono-signaal genoemd - is te zwak voor normale audioingangen op eindversterkers, mengpanelen, actieve speakers, en dergelijke apparatuur. Vaak vereisen deze apparaten een geluidssignaal op line-niveau, zoals de output van bijvoorbeeld een mixer of cd-speler dat wel heeft. Een line-signaal is veel sterker (luider) dan een phono-signaal. Om die reden versterk je zo'n phono-signaal met een phono preamp/voorversterker. Dit is een apparaatje waarmee het geluidsignaal versterkt wordt en ge-equalised. Het resultaat is nu een signaal dat geschikt is voor een versterker-ingang die voorbereid is op line-signalen.
Een phonotrap is niet noodzakelijk voor iedere situatie
Soms heeft de apparatuur waarop je je platenspeler of DJ-draaitafel wilt aansluiten een phono-ingang. In dat geval heb je geen externe phono-voorversterker (ook wel 'phonotrap') nodig. Deze is dan geïntegreerd in het apparaat zelf. Veel DJ-mixers zijn bijvoorbeeld uitgevoerd met zowel phono- als line-ingangen. Is er geen phono-ingang op je apparaat aanwezig, dan heb je altijd een geluidssignaal op line-niveau nodig. En in het geval van een platenspeler heb je dan een phono-voorversterker nodig.
Controleer de aansluitingen van je draaitafel/platenspeler
Moderne platenspelers zijn vaak uitgevoerd met een geïntegreerde voorversterker. De aanwezigheid hiervan kan je op twee manieren controleren. Kijk of er op de achterzijde van de draaitafel 'line' of 'phono' staat vermeld. Soms staat het er allebei, en dan kun je ertussen kiezen met een schakelaar. Staat er niets bij, kijk dan in de handleiding van je platenspeler. Kun je de informatie nergens vinden, dan is het zeer waarschijnlijk een phono-uitgang en heb je een phono-voorversterker nodig.
Wat houdt RIAA precies in?
De RIAA-standaard bepaalt hoe een vinylplaat wordt gesneden en afgespeeld. Deze standaard is bepaald door de Recording Industry Association of America (RIAA). Het is de industriestandaard die de efficiëntie bepaalt waarmee een plaat gesneden wordt zonder dat dit ten koste gaat van de speeltijden en de geluidskwaliteit van de muziek. In het kort: je wilt zoveel mogelijk geluid op de plaat hebben. Nu is het zo dat bastonen meer ruimte nodig hebben dan hoge tonen doordat ze bredere groeven hebben. Wat de RIAA-standaard doet, is de bas met 20 dB verminderen en de hoge tonen met 20 dB versterken voordat de muziek op de vinylplaat wordt gesneden. Bij het afspelen moet een phono-voorversterker deze onnatuurlijke aanpassingen terugvertalen zodat het geluid weer 'normaal' klinkt. De lage frequenties krijgen dus een boost van 20 dB en de hoge frequenties worden met 20 dB gedempt. Dat is een RIAA-filter. Wat hieraan handig is, is dat ruis ook gereduceerd wordt omdat ruis voornamelijk plaatsvindt binnen de hogere frequenties (die met 20 dB gedempt worden door het filter). Wat ten slotte nog het volume bepaalt, is het type element op de cartridge van je draaitafel of platenspeler.
MC & MM cartridges, wat maakt dat uit?
Er zijn ruwweg twee verschillende magnetische cartridges die gebruikt worden in de industrie: Moving Coil cartridges en Moving Magnet cartridges. Moving Coil elementen kom je vaak tegen op duurdere platenspelers en Moving Magnets kan je in vrijwel ieder prijsbereik tegenkomen, hoewel ze vaak als de mindere keuze gezien worden. De verschillende cartridges hebben ieder echter een andere uitgangsspanning waarmee we rekening moeten houden. De output van een Moving Coil is zwakker dan die van een Moving Magnet en heeft dus extra versterking nodig. Dit vereist een hiermee compatibele input op je receiver of voorversterker. Soms zie je op je phono-voorversterker een speciale schakelaar of aansluiting voor een speler met een MM- of MC-element.
Phono preamp: Waar kan je nog meer rekening mee houden?
Veel voorversterkers hebben een geaarde aansluiting. Een platenspeler kan verschillende aansluitingen hebben voor de aarde. Soms is deze geïntegreerd in de signaalkabel en soms heeft een platenspeler een aparte gevorkte aardkabel. De geaarde aansluiting op de versterker biedt de mogelijkheid om deze aardkabel hierop aan te sluiten. Dit voorkomt een aardlus en een brom of ruis die hoorbaar is over de luidsprekers. Verder is er ook nog de elektrische weerstand van een MC of MM element. Deze moet overeenkomen met het type aansluiting op je receiver of versterker. Moving Coils hebben een erg lage impedantie en zijn vaak ingesteld op 100 Ohm, terwijl Moving Magnets zijn ingesteld op 47,000 Ohm. De meeste versterkers zijn ingesteld op 47,000 Ohm zodat je de meeste platenspelers zonder problemen op je voorversterker kan aansluiten. Heel simpel! Lees voor de zekerheid altijd de handleiding van de platenspeler of het element om de aanbeveling van de fabrikant te lezen. Op sommige duurdere voorversterkers kan je de weerstand zelf instellen.
Veelgestelde vragen over phono-voorversterkers
Heb ik een phono-voorversterker nodig?
Niet iedere platenspeler heeft een externe phono-voorversterker nodig. Controleer de aansluitingen van je draaitafel of platenspeler en de aansluitingen op de apparatuur die je hierop wilt aansluiten. Heeft de apparatuur geen phono-aansluiting, en heeft je speler geen aansluiting op lijnniveau, dan heb je een phono-voorversterker nodig. Zie ook onze Keuzehulp Phono-voorversterker.
Wat is een goede phono-versterker voor een platenspeler?
Een goede phono-voorversterker is uitgevoerd met een RIAA-filter en een aansluiting voor de aarding van je draaitafel of platenspeler. Er zijn ook luxere voorversterkers met een speciale aansluiting voor Moving Coil-elementen of met de optie om de weerstand in te stellen.
Welke phono-voorversterker moet ik kopen?
De meeste betaalbare platenspelers zijn uitgevoerd met een Moving Magnet element. Dergelijke platenspelers kan je op iedere standaard voorversterker aansluiten. Heb je een luxere platenspeler met een Moving Coil element, dan heb je een versterker of receiver nodig met een speciale aansluiting voor MC-elementen.
Filters